De Blauwe Schuit
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht uitgeverij De Blauwe Schuit veertig drukwerken in kleine oplagen uit. Deze worden inmiddels wereldwijd bewonderd en gezien als iconen van het oorlogsdrukwerk. De uitbundige, kleurige illustraties zijn van drukker/kunstenaar H.N. Werkman; hij noemde ze bescheiden ‘druksels’. Ze zijn met gemengde technieken gemaakt, grotendeels met de hand.
Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) was de vaste drukker én illustrator van het uitgeverscollectief De Blauwe Schuit. Het werd eind 1940 opgericht door Adri Buning, August Henkels en Ate Zuithoff.
De teksten zijn vaak van belang, niet alleen om hun referenties aan historische gebeurtenissen met parallellen in de oorlog; sommige uitgaven bevatten gedichten in eerste druk van Martinus Nijhoff, Simon Vestdijk en Hendrik de Vries.
Tijdens de oorlogsjaren verschenen veertig uitgaven; ook zijn er nog enkele onafgemaakte projecten. In deze presentatie is de complete reeks te zien met exemplaren uit de collecties van de Koninklijke Bibliotheek én Museum Meermanno, inclusief enkele proefdrukken, stencils en afwijkende exemplaren. De uitgaven zijn per jaar gerangschikt, inclusief het hoogtepunt Chassidische Legenden.
De Blauwe Schuit (1941)
- Het jaar 1572
- Die Predigt des neuen Jahrs
- Alleluia
- Sabbatgesänge
- Prière pour nous autres charnels
- Sendbrief an die Christen im Niederland
- Een moscovitische legende
- Turkenkalender 1942
De Blauwe Schuit (1942)
- Gesprek
- Bij het graf van den Nederlandschen onbekenden soldaat gevallen in de Mei-dagen 1940
- Das Windliecht Gottes
- Ballade van de bruiloftskinderen
- Ballade van de twee olmen
- Chassidische legenden (1)
- Walhalla
- De zee
- Ascensus ad inferos
- Ballade voor Herbert
- Gedichtje van Sint Niklaas
- Holland. In plaats van foto
- Psalmen
- Paul Robeson zingt
De Blauwe Schuit (1943)
- Kerstmis in Friesland
- Soldat libre
- Des Heilands tuin
- Het lied van de vergeten ooms
- Gebed om vrede
- Ein Gebet wider den Türken 1541
- De grot
- Ballade voor de gevangen dichter
- De terugkomst
De Blauwe Schuit (1944)
- Nieuwjaarsbrief 1944
- Chassidische legenden (2)
- De houtdiefstal
- Menschheit
- Volherdinge
- De dichter en zijn dag
- Zo dikwijls als ik dwalend
- De doode zwanen
- Reizang van burgers, terugkeerend uit de ballingschap
De Blauwe Schuit (niet gepubliceerde uitgaven)
Copyright: auteursrecht teksten
Belangrijk om te vermelden is dat de prenten van H.N. Werkman (overleden in 1945) inmiddels rechtenvrij zijn en gereproduceerd mogen worden. Dat geldt echter voor de meeste teksten niet: voor deze presentatie zijn de rechten geregeld met de erven K.H. Heeroma/Muus Jacobse, de erven F.R.A. Henkels, The Marsh Agency (voor de rechten van Martin Buber), de erven S. Vestdijk en de erven Martinus Nijhoff.
In de teksten op deze pagina's is oorspronkelijk onderzoek van Anneke de Vries en Henk Porck in samenwerking met Paul van Capelleveen verwerkt.