De gedichten van Elly de Waard, 2005-heden
Proeven van moord (2005)
In 2005 verscheen de bundel Proeven van moord. De bundel bestaat uit vijf afdelingen, waarvan de eerste en de laatste uit één gedicht bestaan. In de tweede afdeling, genaamd 'Thuisland', kijkt De Waard terug op gebeurtenissen die tijdens haar leven plaatsvonden. Zo zijn er gedichten over haar jeugd. De bundel bevat ook gedichten die al in eerdere bundels zijn verschenen. In de afdeling 'In memoriam' dicht De Waard over een paar belangrijke mensen uit haar leven.
De titelafdeling 'Proeven van moord' bestaat uit vijf genummerde gedichten over de dood. De dood komt in deze gedichten heel dichtbij, zoals in '2':
In een pak van glans en strepen
met een das van zijden licht, licht
als de woorden die hem door
de ether droegen
het land door joegen
Zweet en zout
het gezicht zo bleek
als een opengeslagen boek
op de ergste pagina's
*(p. 39)
Dit gedicht heeft een strak metrum, dat is een ritme waarin beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen elkaar om en om afwisselen. Met dit metrum bouwt De Waard spanning op. De woorden die buiten dit metrum vallen, zoals 'licht', 'bleek' en 'ergste' krijgen extra nadruk.
In het halogeen (2009)
Een paar jaar later verscheen In het halogeen (2009). In deze bundel komen veel verschillende onderwerpen naar voren. Vaak beschrijven de gedichten verhoudingen tussen mensen onderling, maar ze gaan vaak ook over de verhouding van de mens ten opzichte van de technologie. Daarnaast ontbreekt besteedt De Waard, zoals altijd, veel aandacht aan de natuur.
De motto's van de bundel luiden:
When you know about meter, you can do anything
Joseph Brodsky
Het licht waarin de dingen staan is al vaak kunstmatig
Joseph Brodsky was een groot voorbeeld van De Waard, hij leerde haar de mogelijkheden van de klassieke vormen in de poëzie. Met name het metrumgebruik van Brodsky sprak haar zeer aan. Daarom koos zij het motto hierboven: als je het metrum onder de knie hebt, kun je alles bereiken wat je wilt. Ze benadrukt wel dat de dingen hierdoor vaak in een kunstmatig licht komen te staan. Dit tweede motto is daarom veelbetekenend bij het lezen van In het halogeen.
In het halogeen bevat ook het gedicht 'Zeereep' dat in 2005 in een bibliofiele uitgave verscheen. Een fragment:
Nooit was het anders
sinds de Noordzee, die
directe nazaat van de goden
eonen terug, hier
met haar werk begon
En zij verveeld
of woedend, met haar rusteloze
golven, zandgolven, stuifsels
van haar branding, land schiep
naar haar evenbeeld -
(p. 7)
Door het ritme en door de herhaling van woorden en klanken laat De Waard het golven van de zee naklinken in dit gedicht.
De gedichten in In het halogeen verschillen allemaal van vorm maar overal keert het ritme terug. Het titelgedicht heeft de strakke vorm van het sonnet. De tweede en de derde strofe luiden:
De muren van de huizen zo volmaakt
aan de aarde verwant, want
gebakken ervan, in hun vervaalde rood
en geel zijn het grote kluiten van grond
Er is veel hemel boven een mens op
deze plek en zo er al sprake zou zijn
van steden, dan zijn de straten er nauw
(p. 57)
De aarde, de aarde (2013)
In 2013 verscheen De aarde, de aarde. De titel van de bundel geeft het thema al aan. De Waard schrijft over de aarde zelf en wat daarmee gebeurt, zoals in het gedicht 'Zeebeving (Japan 2011)':
In mijn dromen regen
de watermassa's zich
aaneen en verdronk ik
in het behappen
van een natuur
die zich nog maar
tot in haar eerste macht
had verheven
Om uitgeput
wakker te worden
op de onvaste grond
maar toch grond
van de aarde, de
aarde, het leven –
(p. 6)
In dit gedicht beschrijft De Waard de gigantische kracht van de aarde. De kracht 'die zich nog maar tot in haar eerste macht had verheven' is al te groot voor mensen om te kunnen bevatten. De Waard laat zien wat de angst hiervoor met mensen kan doen.
De Waard beschrijft niet alleen de aarde zelf, ze schrijft ook over gebeurtenissen uit haar dagelijks leven, zoals in het gedicht 'Antimuzisch':
En dan jij
er nog bij met je
praten als ratelen
als het malen
van stenen, daar
kan ik niet
tegen, dat steeds
maar herhalen
als een reclame -
hou toch je mond!
Die zich nu naar
beneden plooit
in een misprijzen
maar zonder
te zwijgen, mijn gedicht
is verdwijnend
ik had het net
rond –
(p. 23)
In dit gedicht werkt haar muze haar tegen door haar uit haar concentratie te houden. Het laat zien hoe persoonlijk de gedichten van Elly de Waard vaak zijn. De bundel eindigt met het gedicht 'Besluit':
Mijn leven lang
hield ik mijn adem in
om hem bij sterven
uit te blazen
(p. 51)