Ça suit son cours

Jaar: 1975
Auteur: Edmond Jabès (1912 - 1991)
Kunstenaar: Antoni Tàpies (1923 - 2012)
Uitgeverij: Fata Morgana

Gespleten

Jabès werd geboren in Caïro (Egypte), maar 'erfde' van zijn Joodse ouders de Italiaanse nationaliteit. Hij groeide op in een Arabisch land, aan de rand van de woestijn, maar te midden van een Franse cultuur. Hij ging bijvoorbeeld naar een typisch Franse Lycée. Door deze 'gespleten' afkomst, maar vooral door de dood van zijn oudere zus in 1924 is hij gaan schrijven. Niet alleen thema's zoals de joodse kwestie, de vreemdeling en de dood, maar ook de status van de taal, het lezen en het schrijven zelf lopen als rode draden door zijn werk.

Lompen, mineralen

Jabès vroeg de Spaanse kunstenaar Antoni Tàpies (1923) persoonlijk zijn boek te illustreren. Tàpies was gefascineerd door Jabès' gedichten en beschouwde het verzoek als een zeldzame uitdaging. De veelzijdige kunstenaar Tàpies experimenteerde met lompen, mineralen in de verf, karton, papier en ongebruikelijke technieken. Hij ontwikkelde zich in de moeilijke oorlogsjaren tot de eerste gerenommeerde kunstenaar van de Spaanse avant-garde generatie na Picasso, Gris en Miró.

Collograph

De omslag die Tàpies voor Ça suit son cours vervaardigde springt in het oog. In het dikke papier zijn woorden diep in reliëf gedrukt. Tàpies heeft daarvoor gebruik gemaakt van de tekst op pagina elf. Van deze tekst heeft hij de printplaat opgesneden, en vervolgens de woorden in een twee keer zo groot corps kris kras door elkaar in het papier gedrukt. Deze 'collagraph-techniek' schept een web waarin nieuwe woordcombinaties en dus in zekere zin een nieuwe tekst te lezen zijn.

Daarnaast is op het omslag in bruine letters vaag de, ogenschijnlijk met de hand geverfde, titel te lezen. Op de rug van het omslag staat een kruis dat ook als een T (het initiaal van Tàpies) gelezen kan worden. Naast het omslag maakte Tàpies ook vier etsen voor deze uitgave. Ook deze etsen maken opvallend gebruik van reliëf druk. De gebruikte techniek is niet dezelfde als voor het omslag. Voor deze etsen heeft Tàpies de etsplaat zeer diep uit laten bijten en het papier bevochtigd: daardoor kon de etsplaat diep in het papier gedrukt worden, zonder het te scheuren. De ontstane textuur is typisch voor Tàpies, die de tekst, illustraties en gedachten materialiseert door ze een driedimensionaal aspect te geven.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Ça suit son cours / Edmond Jabès ; ill. de Antoni Tàpies. – [Montpellier] : Fata Morgana, 1975.- [123] p. : ill. ; 28 cm

Drukker: Imprimerie de la Charité (Montpellier) (tekst) Morsang (Parijs) (etsen)

Oplage: 102 exemplaren

Exemplaar: Nummer 70 van de 102 op Arches Lettertype: Bodoni

Bijzonderheid: Gesigneerd door de auteur en de kunstenaar

Bibliografie: Bénézit 13-465 ; Monod 6292

Aanvraagnummer: KW Koopm A 638

Literatuur

• Didier Cahen, Edmond Jabès. Paris, Belfond, 1991
• Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
• Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
• Démosthènes Davvetas, Écriture poétique & langage plastique, Tome 2: Antoni Tàpies. Paris, Au même titre, 2000
• Roger Eliot Stoddard, Edmond Jabès in bibliography: A record of the printed books. 2nd ed., rev. and enlarged. Paris, Lettres modernes Minard, 2001
• Steven Jaron, Portrait(s) d'Edmond Jabès. Paris, Bibliothèque nationale de France, 1999
• Daniel Lançon, Jabès l'Egyptien. Parijs, Jean Michel Place, 1998
• Fata morgana, 1966-1993. Saint-Clément-la-Rivière, Fata Morgana, 1993
• Tàpies: Escriptura material: llibres. Barcelona, Fundació Antoni Tàpies, 2002
• Mariuccia Galfetti, Tàpies: Das graphische Werk. St.-Gallen, Erker-Verlag, 1984