Luce ou L’enfance d’une courtisane

Jaar: 1931
Auteur: Jacques de Lacretelle (1888 - 1985)
Kunstenaar: Marie Laurencin (1883 - 1956)
Uitgeverij: M-P. Trémois

In 1922 besloten de boekbinders Pierre-Ernest Trémois en zijn vrouw Madeleine hun eigen uitgeverij op te zetten. Ze specialiseerden zich in luxe en geïllustreerde edities, en werkten samen met bekende auteurs en kunstenaars zoals François Mauriac, Francis Carco, Jules Pascin en Louis Touchagues. In 1928 lanceerde uitgeverij M-P. Trémois een nieuwe collectie: ‘La galerie des grandes courtisanes’. Elk van de negen delen portretteert een legendarische vrouw uit de wereldgeschiedenis. Deze geromantiseerde verhalen over onder anderen Aspasia en Fredegonde, bevatten ook enkele pagina’s met zwart-wit illustraties. Luce ou L’enfance d’une courtisane - geschreven door de Lacretelle, met zes lithografieën van Laurencin - verscheen in maart 1931 als negende (en vermoedelijk laatste) deel in de serie. In december 1932 ging de uitgeverij failliet. Overigens maakten zij in 1943, onder de naam Pierre Trémois, een herstart van relatief korte duur. In 1953 werd de reekstitel ‘Le livre de poche’ door Hachette opgekocht.

Spraakmakende meisjesportretten

Jacques de Lacretelle, auteur van veelal psychologische romans, schreef begin jaren dertig meerdere werken waarin courtisanes een belangrijke rol spelen. In Luce ou L’enfance d’une courtisane probeert Luce aan een saai huwelijk met haar stiefbroer te ontkomen door haar al te willige stiefvader te beschuldigen van misbruik. De illustraties sluiten aan op de in eerste instantie kinderlijk naïeve leefwereld van Luce, maar lijken los te staan van de intrige. De pagina vullende zwart-wit lithos van Marie Laurencin herbergen popachtige jonge vrouwen in mooie jurken, versierd met bloemen en parelkettingen. Hun indringende, wat melancholische ogen en onopvallende neuzen zijn kenmerkend voor haar (zelf)portretten. Met soepele lijnen creëerde Laurencin een feeërieke wereld die onschuldig oogt. Ze schuwde het echter niet om lieflijke werken te maken voor erotisch getinte boeken of balletten en vergaarde bekendheid met haar impliciet lesbische meisjesportretten. 

Ook drie eerdere uitgaven van de Lacretelle bevatten illustraties van Laurencin. En hoewel ze weinig mannen heeft vereeuwigd, bevat La mort d’Hippolyte (1923) zijn portret. Klaarblijkelijk was ze zelf tevreden, zes van de proefdrukken heeft ze zonder overleg met de schrijver meegenomen en weggegeven. Boekillustraties, waarbij de tekst van ondergeschikt belang bleef, maakten met name tijdens het interbellum een belangrijk deel uit van Laurencins zeer productieve en succesvolle carrière. Naast de meer dan tachtig geïllustreerde boeken maakte ze ruim tweeduizend olieverfschilderijen, meer dan driehonderd gravures, aquarellen, theaterdecors en -kostuums en gedichten. 

Rond 1900 startte ze als porseleinschilder, volgde ze een tijdje lessen aan de Académie Humbert en maakte ze als enige kunstenares deel uit van de groep fauvisten en kubisten werkzaam in het Bateau-Lavoir. Toch ontwikkelde ze al gauw haar eigen, herkenbare stijl. In heldere pasteltinten verbeeldde ze haar vrouwelijke en licht melancholische fantasiewereld, die ook in haar poëzie terug te vinden is. Laurencin, vriendin en vakgenote van vele avant-gardekunstenaars, was een fervent lezer en brievenschrijver en voelde zich eigenlijk het meeste op haar gemak tussen dichters.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Luce ou L'enfance d'une courtisane / Jacques de Lacretelle ; ill. de Marie Laurencin. - Paris: M-P. Trémois, 1931. - 81 p. : ill. ; 20 cm. - (La galerie des grandes courtisanes ; 9)
Drukker: R. Coulouma (Argenteuil)
Oplage: 1000 exemplaren
Exemplaar: Nummer 715 van de 950 exemplaren op velijn papier 
Bijzonderheid: Met opdracht in handschrift van Jacques de Lacretelle aan Anny Antoine en Louis Koopman ; Gebonden in half leer
Bibliografie: Monod 6645 ; Bénézit 8-327/329
Aanvraagnummer: KW KOOPM C 408

Literatuur

• Douglas Alden, Jacques de Lacretelle: An Intellectual Itinerary. New Brunswick, NJ, Rutgers University Press, 1958
• Brieven van Jacques Amaury Gaston de Lacretelle (1888-1985), KB Den Haag : KW 77 H 1
• Camille Barjou, ‘Des femmes illustratrices dans l’entre-deux guerres : Marie Laurencin, Mariette Lydis et Hermine David’, in: Guillaume Dégé en Olivier Deloignon (red.), De traits et d’esprit. Strasbourg, HEAR, 2013
• Pascal Fouché (red.), ‘Trémois’, in: Chronologie de l’édition française de 1900 à nos jours [website], geraadpleegd op 12 november 2024. 
• Flora Groult, Marie Laurencin. Paris, Mercure de France, 1987
• Daniel Marchesseau (red.), Marie Laurencin 1883-1956. Paris, Hazan ; Musée Marmottan Monet, 2013
• ‘M.-P. Trémois’, in: Auroræ Libri, Livres rares et anciennes [website], geraadpleegd op 12 november 2024