Le peseur d'âmes

Francis Picabia was de rijke erfgenaam van een Cubaans-Franse familie en hij leidde een flamboyant leven: hij bezat onder andere zeven jachten en honderdzevenentwintig auto's. Volgens zijn (vierde) vrouw vielen die aantallen in het niet bij de hoeveelheid vrouwen die hij verslond. Picabia was klein van stuk, maar had een grote mond en was daarnaast een overtuigd hedonist. Van regels of verantwoordelijkheid hield hij niet; voor het ware leven moest je vrij zijn. Een van zijn one-liners zegt het zo: 'de enige manier om je leven veilig te stellen, is door je reputatie op te offeren' of 'van goede smaak wordt je moe, net als van goed gezelschap'.

Orfisme

Guillaume Apollinaire schreef in 1912 voor het tijdschrift Les soirées de Paris over 'zuivere kunst' en constateerde dat steeds meer kunstenaars zich toelegden op autonome kunst. Apollinaire schreef het artikel met steun van de grondleggers van het modernisme: Picasso, Braque, Duchamp en Picabia, die het (analytisch) kubisme introduceerden. Voor hun schilderijen gebruikten ze alleen nog bruin- en grijstinten en de perspectivische ruimtewerking werd losgelaten. Picabia ging aan de haal met het kubisme door zijn kleurgebruik sterk te verlevendigen. Apollinaire was lovend: 'het is als de muziek van Orpheus, die wilde dieren wist te temmen'. Hij noemde de stijl dan ook 'orfisme'.

Maar Picabia bleef nooit lang trouw aan een stroming of een principe en voelde zich eerder verwant aan het anarchisme van de dadaïsten. Voor dada schreef hij artikelen, polemieken en manifesten en organiseerde hij evenementen. Toen hij in 1931 illustraties maakte voor Le peseur d'âmes bevond hij zich in een 'transparante' periode. Deze stijl lijkt overigens wel weer op het orfisme met hoofden, benen, borsten en vlinders die over elkaar heen zijn getekend. De litho's reproduceren potloodtekeningen die met aquarel zijn ingekleurd en de transparantie van de illustraties illustreert het science fiction-achtige verhaal van Maurois: over een doktor die van overleden mensen een soort dampen opvangt die in ultraviolet licht op elkaar reageren. Vandaar de retorten in Picabia's illustraties.