Over de brieven en visioenen van Hadewijch

Het prozawerk van Hadewijch is onder te verdelen in brieven en visioenen.

Hadewijch schreef veertien visioenen, getuigenissen van haar samenzijn en éénwording met God. De visioenen zijn door de jaren heen steeds bestempeld als ontoegankelijk en complex. Paul Mommaers omschreef de problematiek van de visioenen als volgt: 'Als de mysticus eigenlijk zelf niet "weet" wat hij meemaakt in het één-zijn met God en er zich alleen maar van bewust is dat hij iets onvergelijkbaars beleeft, hoe kan hij dan een visioen hebben waarin hij God zou zien? En hoe zou hij in staat zijn dat gezicht op de koop toe nog aan anderen mee te delen? Dat is, in een notedop, de probleemstelling in verband met visioenen' (Hadewijch, 1979, p. 61).

De brieven van Hadewijch worden onderverdeeld in de 'echte' brieven, eenendertig in totaal, en de rijmbrieven - de mengeldichten. In zijn inleiding bij de visioenen schreef Frank Willaert over de brieven van Hadewijch: 'Dat Hadewijch zich tot een publiek van gelijkgestemde vriendinnen richtte, komt het duidelijkst tot uiting in haar Brieven, waarvan er eenendertig in proza geschreven zijn en zestien in verzen'. Over de ontvangers van deze brieven schreef Willaert: 'in talrijke brieven vinden we toch duidelijke bewijzen van de warme vriendschap die Hadewijch de geadresseerden toedroeg. Zo spreekt ze hen aan met suete of lieve minne, hertelike lieve, lieve herte, hertelike joffrouwe en, het vaakst van al, als haar suete of lieve kint. Uit deze laatste aanspreking komt duidelijk naar voren hoe gezag en genegenheid in Hadewijchs relatie tot haar lezeressen samengaan' (Hadewijch, 1996, p. 15-16). De brieven zijn, wat betreft inhoud en stijl, het meest verwant aan de mengeldichten. Ook hierin wordt spirituele raad gegeven aan vriendinnen. Hadewijch werpt zich in deze brieven steeds op als leidster.

Deze geïllustreerde bibliografie bevat de verschillende Nederlandstalige edities van het prozawerk van Hadewijch. Uitgaven met proza èn poëzie zijn genoteerd in de Geïllustreerde bibliografie van de gedichten-uitgaven.

1. Werken van Zuster Hadewijch. II: Proza / naar de bekende handschriften diplomatisch uitgegeven door J. Vercouille. - Gent: Anoot-Braeckman, 1895.

2. Proza/ [bew. door] J. van Mierlo Jr. - Leuven: Keurboekerij, [1908].

3. De vizioenen van Hadewych/ in hedendaagsch Nederlandsch overgebracht door Albert Verwey. - Antwerpen: De Sikkel; Samtpoort: Mees, [1922].

4. De visioenen van Hadewijch / opnieuw uitg. door J. van Mierlo. - Leuven [etc.]: De Vlaamsche boekenhalle, 1924-1925.

5. Brieven van Hadewijch / in de oorspronkelijke tekst en in Nieuw-Nederlandse overzetting met aantekeningen uitg. door M.H. van der Zeyde. - Antwerpen: De sikkel, 1936.

6. Brieven / opnieuw uitg. door J. van Mierlo. - Antwerpen [etc.]: Standaard-Boekhandel, 1947.

7. Brieven / oorspr. tekst en Nieuw-Nederlandse overzetting met inl. en aant. bezorgd door F. van Bladel en B. Spaapen. Tielt; Den Haag: Lannoo, 1954.

8. De visioenen van Hadewijch: Middelnederlandse tekst / vertaling en kommentaar verzorgd door Paul Mommaers. - Nijmegen [etc.]: Gottmer [etc.], 1979.

9. Het visioenenboek van Hadewijch: uitgegeven naar handschrift 941 van de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Gent / met een hertaling en commentaar door H.W.J. Vekeman. - Nijmegen: Dekker & Van de Vegt; Brugge: Orion, 1980.

10. Brieven / hertaald door M. Ortmanns-Cornet; ingel. door Herwig Arts. - Brugge: Tabor, 1986.

11. De brieven van Hadewijch / [moderne Nederlandse vert. en inl. door] Paul Mommaers. - Averbode: Altiora; Kampen: Kok, 1990

12. Visioenen / vert. [uit het Middelnederlands] door Imme Dros ; met een inl. en een teksted. door Frank Willaert. - Amsterdam: Prometheus: Bakker, 1996.