Alcools

Jaar:

1986

Auteur:

Guillaume Apollinaire (1880 - 1918)

Kunstenaar:

Lil Michaelis (1911 - 1987)

Uitgeverij:

Parijs

Honderd en Eén bibliofiele vrouwen

Ondanks het vernieuwende karakter van de gedichten is deze nieuwe editie van Alcools behoudend; de typografie is functioneel en de illustraties zijn, voor een livre d'artiste uit 1986, opvallend figuratief. De bordeauxrode cassette met de titel Alcools op de rug is stijlvol maar sober. Misschien was het juist de wens van Les Cent Une, de uitgeverij en opdrachtgever van het boek, om trouw te blijven aan de tijdgeest van het Fin-de-Siècle. Les Cent Une, Société de Femmes Bibliophiles, opgericht te Parijs in 1926, was overigens de eerste vereniging voor vrouwelijke liefhebbers van bibliofiele boeken. Lidmaatschap was voorbehouden aan honderd en één prinsessen, baronnessen, markiezinnen, hertoginnen, gravinnen en echtgenotes van beroemde schrijvers. Zíj staan in de ledenlijst vermeld als Madame Paul Claudel, Madame André Maurois en Madame Paul Morand.

Het uitgeversvignet van Les Cent Une (een lezende slang in een boom) laat zien dat lezen niet louter een mannenaangelegenheid is. Op speelse wijze geeft het een positieve feministische draai aan het Bijbelse verhaal van de zondeval waarin Eva door de slang wordt verleid te proeven van de Boom der kennis van Goed en Kwaad.

Zwanenzang: etsen van Lil Michaelis

Het lag natuurlijk voor de hand om een vrouwelijke kunstenaar de gedichten van Apollinaire te laten illustreren. Zo werd de nadruk gelegd op de aanwezigheid van vrouwen in het werk: een zigeunermeisje, de 'dame en robe d'ottoman' en Salomé. In de wereld van het kunstenaarsboek was Lil Michaelis een onbekende. Als autodidact maakte zij vooral collages en schilderijen. Tussen 1950-1976 ging zij in de leer bij Stanley William Hayter van wie zij de etskunst leerde. Hayter, die onder andere had gezorgd voor een opleving van de ets als autonome kunstvorm, gaf in zijn Parijse Atelier 17 studenten en kunstenaars zoals Michaelis maar ook Alechinsky de ruimte om te experimenteren. Pas tien jaar later zou Michaelis haar graveertalent in een 'livre d'artiste' uitdrukken. In weerwil van een verlammingsziekte maakte zij in opdracht van Les Cent Une zestien kopergravures die uitdrukking geven aan de weemoedige toon van Alcools, een kunstenaarsboek dat ook wel Michaelis' zwanenzang is genoemd; het zou haar eerste en enige zijn.Ze overleed een jaar na publicatie.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving:

Alcools / Guillaume Apollinaire ; [gravures de Lil Michaelis]; – Paris: Les Cent Une, Société des Femmes Bibliophiles, 1986. - 198 p. : ill. ; 31 cm

Drukker:

Thierry Bouchard (Losne) (tekst); Georges Leblanc (Parijs) (gravures)

Oplage:

127

Exemplaar:

Nummer V van de 127 op handgeschept papier uit de molen van Fleurac te Nersac en van een watermerk voorzien bij Les Cent Une, gedrukt voor Madame Charles Le Tanneur. Gesigneerd door de kunstenaar, en door de voorzitter en de vice-voorzitter van Les Cent Une, Société de Femmes Bibliophiles

Lettertype:

Pierre-Simon Fournier

Aanvraagnummer:

KW KOOPM K 314

Literatuur

• Marcel Adéma, Guillaume Apollinaire: Souvenirs et témoignages inédits de Louis Gonzague Frick… [et al.]. Albi, Éditions de la Tête Noire, 1946
• Pierre Brunel, Apollinaire entre deux mondes: Le contrepoint mythique dans «Alcools». Paris, Presses Universitaires de France, 1997
• Laurence Campa, Michel Décaudin, Passion Apollinaire: La poésie en perte de vue. Paris, Textuel, 2004
• Michel Décaudin, Relire "Alcools". Paris, Lettres Modernes, 1996
• Michel Décaudin, 'Apollinaire', in: Dictionnaire de poésie de Baudelaire à nos jours. Paris, Presses universitaires de France, 2001, p. 16-23
• Raymond Hesse, Le livre d'après guerre et les sociétés de bibliophiles 1918-1928. Paris, Grasset, 1929
• Lil Michaelis, Lil Michaelis, 1911-1987: Collages, peintures, gravures de 1959 à 1987. Paris, Galerie Vieille du Temple, 1989