As you like it, Do it yourself

Jaar: 1975

Auteur: Maurice Roche (1925 - 1997)

Kunstenaar: Claude Viallat 1936

Uitgeverij: Génération Plus

As you like it, Do it yourself, titelpagina

In 1977 organiseerde het Musée National d'Art Moderne in een kleine zaal van het Centre Pompidou de eerste tentoonstelling over uitgeverij Génération van Gervais Jassaud (geboren in 1944). Daarmee werd voor de uitgeverij een fase afgesloten: één die bepaald was door de enthousiaste nasleep van de revolutionaire jaren zestig. Gervais was nauw betrokken bij bewegingen als TXT, Textruction en Supports/Surfaces, waarvan de leden exposeerden in openbare ruimtes zoals parken en straten.

Jassaud droeg het gedachtegoed van de collectiviteit uit door jonge Franse kunstenaars en auteurs samen te laten werken aan kunstenaarsboeken. Vanaf 1977 veranderde de koers van de uitgever: hij nodigde voortaan internationale kunstenaars en auteurs uit voor samenwerking en ontwikkelde andere ideeën over het boek als voorwerp. Deze kunstenaarsboeken noemt hij geen 'livres d'artiste', maar 'livres d'artistes' met een meervoud-s achter het woord kunstenaar.

Visuele poëzie

In die vroege periode werkte Gervais Jassaud samen met auteurs als Maurice Roche, die hij rond 1970 wekelijks zag en met wie de vriendschap niet beperkt bleef tot de wereld van het boek: gemeenschappelijke interesses waren bijvoorbeeld katten, liefde, ziektes, muziek, whisky, wielrennen en voetbal. Roche- net als Alfred Jarry een pataphysicus- is wel gekarakteriseerd als een musicus, die voor zijn teksten vaak dagelijkse mededelingen koos en die elke vorm van expressie in een tekst omarmde, zoals de dubbele punt, correcties en andere tekens. Hij zette de typografie van een tekst op een extreme wijze in voor de betekenis ervan, zoals in zijn roman Compact en maakte daarmee concrete en visuele poëzie. Bijna al zijn werk stond in het teken van de angst voor de dood; zijn werk is met een dodendans vergeleken.

In 1975 werkten Jassaud en Roche samen aan As you like it, Do it yourself: een tekst die de lezer zelf moet en kan samenstellen uit de onderdelen die in het boek zijn gedrukt en de pagina’s zijn opzettelijk niet genummerd om de leesvolgorde aan de lezer te laten. De tekst is aan één zijde gedrukt, de afbeeldingen in de luxe editie zijn aan de keerzijde geschilderd: de losse bladen (Do it yourself) zijn te rangschikken zoals de lezer wil (As you like it). Deze beelden zijn van Claude Viallat: in de luxe oplage (30 exemplaren) zijn originele gouaches aangebracht, die samen een puzzel vormen. De gewone uitgave (60 exemplaren), waarvan dit exemplaar er één is, heeft slechts twee gedrukte afbeeldingen, beide op de tegenoverliggende pagina’s gespiegeld. Het boek is hier gezien als een instrument. Voor de lezer om er zijn muziek in te ontdekken, de auteur is een instrumentenbouwer geworden, zoals Roche zelf schrijft in dit boek: 'Het is niet de muziek die me laat spelen, het is het instrument'.

Unieke exemplaren

De kunstenaar Claude Viallat was net als Jassaud al vroeg betrokken bij dezelfde bewegingen, zoals Textruction. Kunst maken in boekvorm gaf hem precies de beperkingen die hij verlangde: het materiaal lag vast en bepaalde zijn mogelijkheden, die vervolgens uitgebuit moesten worden. Ieder exemplaar werd uniek en Viallat hield ervan verschillende exemplaren te maken, waarvan de kleur wisselend was en het patroon zich langzaam wijzigde. De distributie van de verschillende exemplaren plukte het boek als kunstwerk feitelijk uit elkaar, want alleen alle exemplaren samen maakte duidelijk wat de uitgever en kunstenaars nastreefden. Het is een opvatting, die de individuele lezer en verzamelaar voor onoverbrugbare problemen stelt: het is praktisch onmogelijk al die exemplaren nog eens bij elkaar te zien. Het boek is niet geïllustreerd, zegt de uitgever, het is 'geactiveerd'. Hij vraagt zijn kunstenaars de tekst met een 'beeldende ingreep' tot een boek te maken. Daarvoor moet de drukker vaak vreemde toeren uithalen; geen wonder dat Gervais Jassaud(die later publiceerde onder de naam Collectif Génération) het liefst met een vaste drukker samenwerkt. Lange tijd was dat Alain Sanchez, die ook As you like it, do it your self drukte in juni 1975. Helaas stierf Sanchez al in 1988.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: As you like it, Do it your self / Maurice Roche ; ill. de Claude Viallat. - [Colombes : Génération Plus], 1975. - [34] p. : ill. ; 33 cm. - (Génération plus ; 4)

Drukker: Alain Sanchez (Libos, Lot-et-Garonne)

Oplage: 90 exemplaren

Exemplaar: Nummer 64 van de 60 (genummerd 31-90) op Arches

Boekbinder: Pierre J.M. Thielen

Bibliografie: Bénézit 14-200

Aanvraagnummer: KW Koopm A 550

Literatuur

  • Debra Bricker Balken, 'Notes on the publisher as auteur', in: Art journal, 52 (1993) 4 (Winter), p. 70-71
  • Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
  • Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
  • Le corps du livre: L'oeuvre éditoriale de Gervais Jassaud. Nîmes, Carré d'art bibliothèque, Ville de Nîmes, 1998
  • Jean-Charles Masséra, 'Le livre à la recherche de son langage: l'exemple de "Collectif Génération"', in: Bulletin du bibliophile, (1991), p. 105-140
  • Michel Pierssens, Maurice Roche. Amsterdam, Rodopi, 1989
  • La violence, le chant, Maurice Roche. L'Isle-sur-la-Sorgue, Les Voisins du Zéro, 1994