La femme rompue

Jaar:
1967
Auteur:
Simone de Beauvoir (1908 - 1986)
Kunstenaar:
Hélène de Beauvoir (1910 - 2001)
Uitgeverij:
Gallimard
Titelpagina van 'La Femme rompue'
Download

Collectie KB

Titelpagina van La Femme rompue

'Waarom hebt u het middelmatigste boek dat uw zuster heeft geschreven gekozen om te illustreren?' werd de kunstenares Hélène de Beauvoir gevraagd in een televisie-interview naar aanleiding van een tentoonstelling van haar schilderijen. De interviewer refereerde aan de luxe uitgave van La femme rompue van haar beroemde zus Simone de Beauvoir, die in 1967 was verschenen en door Hélène was geïllustreerd met zestien originele etsen. In de herfst van hetzelfde jaar waren de drie novellen uit de bundel - inclusief de illustraties - ook gepubliceerd in het vrouwenblad Elle. Het werk was een bestseller, maar werd door de critici afgekraakt. In Tout compte fait (1972), één van de autobiografische werken van Simone de Beauvoir, schreef zij dat de samenwerking een lang gekoesterde wens was, die pas met La femme rompue was uitgekomen. De korte verhalen in deze bundel waren geschikter voor illustraties dan haar andere, langere teksten. Hélène verdedigde de bundel van haar zus vurig: volgens haar was iedereen die het werk niet waardeerde simpelweg niet intelligent genoeg om het te begrijpen.

Slechte ontvangst

De kritiek op het laatste fictionele werk van Simone de Beauvoir kwam uit verschillende hoeken. De meeste - mannelijke - recensenten beschouwden het werk als een verkapte autobiografische ontboezeming en bestempelden de roman als lectuur voor 'naaistertjes'. Over het algemeen vonden zij het werk onbelangrijk en van een laag niveau. Voor sommigen was alleen al het feit dat de verhalen in een damestijdschrift verschenen waren, reden genoeg om het werk af te doen als een 'keukenmeidenroman'. Maar ook feministen reageerden negatief op de verschijning van de bundel. Zij vonden de hoofdpersonages geen sterke vrouwen die hun lot in eigen hand namen, maar vrouwen die zich volledig ondergeschikt maakten aan hun echtgenoot en kinderen. Simone irriteerde het dat men zich kennelijk verraden voelde door de schrijfster van de 'bijbel van het feminisme', zoals haar bekendste werk Le deuxième sexe genoemd zou worden.

Maar ook met de positieve reacties van lezers was De Beauvoir niet blij. Veel lezeressen identificeerden zich met de vrouwelijke personages in La femme rompue. Volgens de auteur was dat geheel ten onrechte. Zij had juist willen laten zien hoe het niet moet. In de drie novellen ('L'Age de discrétion’, 'Monologue' en het titelverhaal 'La femme rompue') treden vrouwen op die alleen voor anderen leven, en dan vooral voor hun man. Veel lezers dachten dat het werk autobiografisch was en dat de thema's die erin behandeld worden, ouderdom, verlating en wanhoop, uit Simone's eigen leven gegrepen waren. Met name de Elle-lezeressen stuurden massaal brieven waarin ze hun compassie toonden met de hoofdpersonages. Simone wees deze steunbetuigingen radicaal af. Ze stelde dat deze vrouwen zelf slaafs of gedresseerd waren; in elk geval gingen ze een eind die richting op.

Contrast

Verkeerde interpretatie of niet, de negatieve beoordeling van La femme rompue zal de carrière van de illustratrice Hélène de Beauvoir geen schade berokkend hebben. Bewoog haar beroemde zus Simone zich samen met haar levensgezel Jean-Paul Sartre (1905-1980) in het centrum van cultureel en intellectueel Parijs, Hélène leefde een tamelijk teruggetrokken bestaan in de Elzas met haar echtgenoot Lionel de Roulet. In cafés als Café le Flore en op feestjes van de prestigieuze uitgever Gallimard ontmoette haar zus Simoneintussen auteurs en kunstenaars, zoals Cocteau, Camus, Genet en Giacometti. Ze heeft zelfs eens een illustratie van Picasso afgewezen die zou dienen als vooromslag voor het – mede door haar en Sartre opgerichte - existentialistische tijdschrift Les temps modernes.

Hélène heeft altijd in de schaduw gestaan van haar twee jaar oudere zus. De zo veel succesvollere Simone begreep niet altijd hoe Hélène haar moeizaam verlopende loopbaan in de kunst niet opgaf, maar bezocht wel trouw alle tentoonstellingen van Hélène. Zelf vond Simone succes een belangrijke stimulans. Hélène had haar eerste tentoonstelling in Parijs in 1936 en exposeerde daarna onder andere in Florence, Milaan en Tokyo. Haar abstracte werk is decoratief en beïnvloed door het kubisme. Ze legde zich vooral toe op de schilderkunst, maar illustreerde ook het boek Paysages et destins balzaciens van Amédée Ponceau dat zich ook in de Koopman Collectie bevindt (aanvraagnummer Koopm K 145).

Het exemplaar van La femme rompue in de Koopman Collectie is nummer 73 van 107 genummerde exemplaren op groot formaat. De uitgave werd, net als het overige werk van zowel De Beauvoir als Sartre, uitgegeven door Gallimard. Pikant detail is dat Gallimard aanvankelijk grote bedenkingen had tegenhet werk van De Beauvoir. De gerenommeerde firma vreesde door de uitgave van dergelijke 'vrouwelijke' literatuur het stempel te krijgen van een uitgever die de maatschappelijke orde omver wilde werpen, wat kopers en critici zou kunnen afschrikken. Het is nu wel duidelijk dat die vreesonterecht was.

Bibliografische beschrijving:

Beschrijving:
La femme rompue / Simone de Beauvoir ; ill. de 16 burins orig. par Hélène de Beauvoir. - Éd. Orig. - [Paris] : Gallimard, 1967. - 165 p. : ill. ; 40 cm
Drukker:
Tournon (tekst); Atelier Leblanc (etsen)
Oplage:
143 exemplaren
Exemplaar:
Nummer 73 van de 107 op Lana
Lettertype:
Bodoni
Boekbinder:
Cannac (cassette)
Bijzonderheid:
Met opdracht van de auteur aan Louis Koopman; Met prospectus
Bibliografie:
Bénézit 2-937 ; Monod-1265
Aanvraagnummer:
KW Koopm A 409

Literatuur:

  • Deirdre Bair, Simone de Beauvoir: A biography. New York, Summit Books, 1990
  • Simone de Beauvoir, Tout compte fait. Paris, Gallimard, 1972
  • Jean-Louis Ferrier, 'Sur la peinture d'Hélène de Beauvoir', in: Les temps modernes, 18 (1963) 201, p. 1504-1512
  • Claude Francis, Fernande Gontier, Les écrits de Simone de Beauvoir: La vie, l'écriture Paris, Gallimard, 1979