Treize fables
- Jaar:
- 1928
- Auteur:
- Hermann René Georges Paul (1864 - 1940)
- Kunstenaar:
- Hermann René Georges Paul (1864 - 1940)
- Uitgeverij:
- Éditions du Balancier
In de jaren 1890-1905 was Parijs in de ban van de reclameposter. De straten hingen er vol mee: ze waren groter van formaat en in meer kleuren gedrukt dan daarvoor en ze overwoekerden ‘op magische wijze onze muren’, zei criticus Maurice Talmeyr, die ze veroordeelde vanwege hun ‘opdringerige’ kleuren en ‘uitzinnige’ tekeningen. Maar deze posters waren gewild bij verzamelaars en maakten kunst toegankelijker voor een groot publiek. Ze werden ontworpen door moderne kunstenaars zoals Jules Chéret, en ze werden gedrukt in lithografie. De lithografische techniek was in de openbare ruimte volop aanwezig.
-
Afbeelding I in Hermann-Paul, Treize fables (1928): ‘Elle était bien, tu sais, quand elle était encore vieille.’ [Ze was goed, weet je, toen ze nog oud was.]
-
Afbeelding VII in Hermann-Paul, Treize fables (1928): ‘- Cést vrai, chère amie, les temps sont durs. Il faut tenir, comme pendant la guerre… - Pendant la guerre on avait les blessés pour se distraire… [-- Het is waar, mijn liefste, het zijn moeilijke tijden. Je moet volhouden, zoals tijdens de oorlog... -- Tijdens de oorlog hadden we de gewonden om ons af te leiden...]
Lithografieën van Hermann-Paul
De kunstenaar Hermann-Paul maakte in 1891 zijn eerste litho, hetzelfde jaar als waarin Henri de Toulouse-Lautrec met dit medium begon te experimenteren. Beide kunstenaars droegen litho’s bij aan de prestigieuze reeks L’Estampe originale: Hermann-Paul één en Toulouse-Lautrec vier. Hermann-Paul’s litho’s werden meestal afgedrukt in tijdschriften, zoals de politieke spotprenten die hij maakte naar aanleiding van de Dreyfus-affaire. Zijn straatscènes zijn verwant aan die van de Nabis-schilders met wie hij soms samen exposeerde. Ook tekende hij advertenties voor theatervoorstellingen of exposities, zoals die voor de Salon des Cents in 1895. Maar hij beperkte zich niet tot litho’s.
Tegen de bourgeoisie
Vanaf de Eerste Wereldoorlog maakte Hermann-Paul voornamelijk houtsneden. Hij bezocht het front en legde de verschrikkingen van de oorlog vast. In 1915 was een selectie van zijn oorlogsprenten in het Stedelijk Museum Amsterdam te zien. De Nieuwe Rotterdamsche Courant (5 december 1915) prees het élan, de ‘rake beknoptheid’ en de ‘liefde’ en ‘haat’ die er uit sprak. Ook zijn ‘bittere’ schetsen van de bourgeoisie werden in Nederlandse kranten opgemerkt. Hermann-Paul maakte de burger maar wat graag belachelijk. In Treize fables is zijn ergernis duidelijk zichtbaar.
-
Afbeelding IX in Hermann-Paul Treize fables (1928): ‘L’art! Ah! Quel repos…’ [Kunst. Ach, wat een rust!]
-
Afbeelding XI in Hermann-Paul, Treize fables (1928): ‘Chez la couturière. – Maintenant que vous avez une forme, on va pouvoir vous habiller.’ [Bij de modeontwerpster. -- Nu u een vorm heeft, kunnen we u aankleden.]
Karikaturen in Treize Fables
Treize fables [Dertien fabels] portretteert uiteenlopende ‘types’ (‘typetjes’), zoals het winkelend publiek, Amerikaanse toeristen en oudere burgers zoals een met parelkettingen ingesnoerde dame. Hermann-Paul liet grote delen van de prenten wit of maakte grote vlakken zwart. Daardoor – en door de schetsmatige tekeningen – wordt het karikaturale effect van de prenten versterkt.
Hermann-Paul schreef zelf de korte teksten bij de prenten, waardoor ze ook een nog kritischer toon krijgen. Een voorbeeld daarvan is de jonge vrouw in het museum die kunst als rustgevend ervaart, tenminste, als ze uitrust op een bankje: ‘L’art! Ah! Quel repos…’ [Kunst. Ach, wat een rust!]. Typerend voor de karikaturist is deze twee-eenheid van tekst en beeld en Treize fables is daarmee representatief voor Hermann-Pauls naoorlogse werk.
Bibliografische beschrijving:
- Beschrijving:
- Treize fables / [gravées sur bois par] Hermann Paul. - Liège : Éditions du Balancier, 1928. - [15] pagina’s, [13] bladen platen : ill. ; 26×34 cm
- Drukker:
- J.-E. Goossens (Bruxelles)
- Oplage:
- 63 exemplaren
- Exemplaar:
- Nummer 14 van de 63 op gevergeerd papier van Montval
- Aanvraagnummer:
- KW KOOPM E 17
Literatuur
- Adolphe Brisson, Nos humoristes. Caran d'Ache, J.-L. Forain, Hermann-Paul, Léandre, Robida, Steinlen, Willette. Paris, Société d'édition artistique, [1900]
- L’estampe originale: artistic printmaking in France 1893-1895. Zwolle, Waanders Publishers; Amsterdam, Van Gogh Museum, 1991.
- Nabis 1888-1900: Pierre Bonnard, Maurice Denis, Henri-Gabriel Ibels, Georges Lacombe, Aristide Maillol, Paul-Elie Ranson, József Rippl-Rónai, Kerr-Xavier Roussel, Paul Sérusier, Félix Valloton, Jan Verkade, Edouard Vuillard. Paris, Réunion des Musées Nationaux, 1993
- ‘The Online Hermann-Pual Project’.
- K. Pamberg, Hermann René Georges Paul called Hermann-Paul (1864-1940): exhibition of works on paper. Londen, Stoppenbach & Delestre, 2001
- Fleur Roos Rosa de Carvalho, Marije Vellekoop, Prentkunst in Parijs. De rage van het fin de siècle. Amsterdam, Van Gogh Museum, 2012
- Maurice Talmeyr, ‘L’âge de l’affiche’, in: Revue des deux mondes, 66 (1 septembre 1896), p. 201-216.