L'ami des filles... ou Chas-Laborde

Op 26 mei 1958 rond half acht 's-avonds klonk op de Franse televisie in een cultureel programma de stem van de bekende Franse acteur André Luguet. Hij las een gedicht voor, geschreven op een oude ansichtkaart:

De Bayonne ou je vous écris

Cher Tristan Derème

Combien je regrette Paris.

Ongeveer op hetzelfde moment blies aan de Quai de Béthune nr. 18 op het Ile Saint Louis de auteur ervan, Francis Carco, zijn laatste adem uit. Carco werd geboren als François Carcopino en kreeg de reputatie van gepassioneerd dichter en romancier, objectief observator (maar niet zonder gevoel) van het straatleven, van hele en halve criminelen, dronkelappen, hoertjes en pooiers van Montmartre.

Francis Carco was een zeer veelzijdig talent: hij schreef behalve gedichten en romans ook essays, reportages, kunstboeken, memoires en chansons, en hij kende iedereen die ook maar iets betekende in de Franse kunst- en schrijverswereld van zijn tijd: Colette, Modigliani, Katherine Mansfield, Picasso, Apollinaire en vele anderen. Hij heeft een leven geleid dat zeker zo spannend en afwisselend was als zijn eigen romans, wat de authenticiteit van zijn werk bepaald ten goede is gekomen. Sinds zijn roman Rien qu'une femme (1921) schreef Carco altijd in de ik-vorm en ooit zei hij daarover: 'Die ik-persoon ben ik zelf ten voeten uit'.

Een familie van gekken

François Carcopino werd geboren in 1886 in Nouméa op Nieuw Caledonië, een Franse strafkolonie in de Grote Oceaan, waar zijn vader als opzichter werkte. Zijn familie was van Corsicaanse afkomst: ze werden door Carco getypeerd als een familie van gekken. Dat sloeg zeker op de gewelddadigheid van zijn vader, van wie hij als kind veel slaag moest incasseren. Carco's biografen verklaren hieruit zijn opstandigheid en onconventionalisme, zijn melancholie en zijn pessimistische kijk op het leven.

Carco schreef al sinds zijn pubertijd gedichten, die in het begin van de twintigste eeuw gepubliceerd werden in enkele provinciale tijdschriften. Na het verschijnen van zijn bestseller Jésus la Caille (1914) een boek over een homoseksuele souteneur in de onderwereld van Montmartre, ontwikkelde hij zich ook tot een gevierd romancier. In 1920 zou van Jésus la Caille een uitgave verschijnen met drie illustraties van Chas Laborde.

In 1921 verscheen L'ami des filles, ou Chas-Laborde, commenté par Francis Carco, een boek met tekeningen van Chas Laborde, met een tekst van Carco die het midden hield tussen een poëtische evocatie en een kunstkritiek. Het exemplaar in de Koopman Collectie bevat een extra suite van de illustraties in kleur. Het werk is luxeus uitgegeven door Ronald Davis et Cie, destijds een boekhandel in de Rue de Courcelles aan de Rive Droite in Parijs, die dankzij een vaste cliëntèle dit type bibliofiele publicaties regelmatig kon uitgeven. Zowel de tekst als de met dikke lijnen getekende voorstellingen in L'ami des filles roepen de sfeer op van betaalde liefde: een jonge vrouw onder de lakens met een klant op de rand van het bed; een hoerenmadam achter de balie van een bordeel; twee naakte meisjes in een ledikant.