Résurrection de l'oiseau

Jaar: 1958

Auteur: Frank Elgar (1899 - 1978)

Kunstenaar: Georges Braque (1882 - 1963)

Uitgeverij: Maeght éditeur

Résurrection de l'oiseau, voorzijde omslag met litho door Georges Braque
Download

c/o Pictoright Amsterdam 2022

Résurrection de l'oiseau, voorzijde omslag met litho door Georges Braque

Dit is een hommage aan Braque, Résurrection de l'oiseau. In het tweede, algemener deel van de tekst brengt Frank Elgar de vogel als cultureel symbool in kaart. Hij laat zien dat de vogel sinds de oertijd als spiritueel symbool fungeert. Vaak wordt de vogel voorgesteld als begeleider van de ziel naar gene zijde en belichaamt hij onsterfelijkheid. De meest uiteenlopende culturen kennen een cultus rond de vogel, soms een specifieke vogel, zoals de paradijsvogel of de kraai.

De terugkeer van de vogel

Tot de Renaissance had de vogel, volgens de auteur, een centrale plaats in de verbeelding van het geloof, onder meer in de kerkelijke beeldhouwkunst en illuminaties in handschriften. Daarna heeft de vogel als hoogstaand symbool afgedaan en pas met Georges Braque is 'de Vogel als principe, als hoogste waarde' terug ('l'Oiseau en tant que principe, valeur suprême'). Braque heeft, beweert Elgar, de vogel bevrijd en een centrale plaats gegeven in zijn beeldtaal.

Frank Elgar is het pseudoniem van kunsthistoricus Roger Lesbats. Hij is voornamelijk bekend van zijn kunstkritieken in Le carrefour en Le Parisien libéré. Ook was hij directeur van het filmtijdschrift L'objectif. Elgar schreef opstellen over contemporaine schilders (Beaudin, Estève en anderen) en publiceerde studies over de meesters van de moderne schilderkunst: Braque, Van Gogh, Ingres, Gauguin, Matisse, Picasso.

Vogelvlucht

De uitgave Résurrection de l'oiseau bevat vier kleurenlitho's en drie lithografische decoraties (twee openingsvignetten en een slotvignet) met afbeeldingen van vogels. Ook op de voorzijde van de cassette is een een lithografische decoratie te zien, namelijk een arabesk met vogelmotieven. De litho op het omslag is nauw verwant aan het schilderij 'Les oiseaux' uit 1960. Vogels kwamen als thema aanvankelijk slechts sporadisch voor in het werk van Braque. Vanaf 1949 treffen we ze aan tussen voorwerpen in de stillevens uit de zogeheten 'Atelier'-cyclus, waarin Braque objecten uit het schildersatelier afbeeldde.

Sinds die reeks nam de vogel een steeds prominenter plaats in zijn werk in. Toen Braque in 1952 een plafond in het Louvre mocht beschilderen, wijdde hij dat geheel aan vogels. Hij raakte meer en meer gefascineerd door de beweging van de vogel, de vogel in zijn vlucht - de vleugels gespreid. De schilderijen rond 1958 (het jaar waarin deze uitgave verscheen) zijn minder complex dan de 'Atelier'-reeks. Ze stellen de vogel, gereduceerd tot een eenvoudige v-basisvorm, centraal. De vogelsilhouetten bestrijken een groot vlak en worden afgezet tegen monochrome kleurvlakken. Dat gebeurt ook in de litho's van het boek: witte vogels tegen een blauwe en rode achtergrond, zwarte vogels tegen witte wolken en een blauwe lucht, witte vogels tegen een licht- en donkerblauwe achtergrond, waarbij de vogels geabstraheerd zijn en soms bijna op golven gaan lijken.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Résurrection de l'oiseau / Frank Elgar ; [lithographies originales de] Georges Braque. – Paris: Maeght éditeur, 1958. - 136 p. : ill. ; 40 cm

Drukker: Fequet et Baudier (Parijs) (tekst) Mourlot frères (Parijs) (lithografie)

Oplage: 225 exemplaren

Exemplaar: Nummer 80 van de 200 op vélin de Rives

Lettertype: Baskerville

Bijzonderheid: Gesigneerd door auteur en kunstenaar. Met opdracht in hs. van de auteur aan Jeanne en Jean Piaubert. Met opdracht van Marguerite Maeght

Bibliografie: Bénézit 2-745 ; Monod 4187

Aanvraagnummer: KW Koopm K 365

Literatuur

  • Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
  • Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
  • Fernand Mourlot, Braque, lithographe. Monte-Carlo, Sauret, 1963
  • Jennifer Mundy, Georges Braque: printmaker. London, Tate gallery, 1993
  • Bernard Zurcher, Braque: Vie et œuvre. Fribourg, Office du Livre, 1988