Village
Jaar: 1950
Auteur: Jean Giono (1895 - 1970)
Kunstenaar: Edith Berger (1900 - 1994)
Uitgeverij: François Prochaska
In 1932 ontmoette Giono de kunstenares Édith Berger in zijn eigen geboorteplaats, Manosque ten noorden van Marseille. Giono noemde haar de schilder van het dagelijkse brood. Vanaf 1934 vestigde Berger zich in het plaatsje Lalley in de Trièves waar zij uiteindelijk ook zou sterven. Zij nodigde Giono uit er zijn vakanties door te brengen, wat hij ook een paar keer deed. Hij beschreef het landschap in zijn verhalen: uitgestrekte paarse lavendelvelden, glooiende hellingen en besneeuwde bergtoppen.
Toen de oorlogsdreiging toenam, sloot Giono zich aan bij een pacifistische groep en schreef hij daarover teksten als Vivre libre (1938 en 1939). In 1939 werd hij korte tijd in Marseille gevangen gezet vanwege défaitistische publicaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog publiceerde hij in tijdschriften, waarin ook nazistische teksten verschenen. Het verzet liet in 1943 een bom afgaan voor zijn huis en na de oorlog werd zijn oeuvre korte tijd in de ban gedaan.
Tegen de moderne tijd
'In een dorp tonen werk en leven hun echte waardigheid'. Hiermee opende Jean Giono zijn verhaal over het dorp: Village. Het dorp in kwestie was Lalley, waar de kunstenares Édith Berger woonde. Zij maakte ook de illustraties voor dit korte verhaal dat Giono schreef in februari 1950. Zijn biograaf, Pierre Citron, merkte op dat het verhaal geschreven werd in Giono's latere ongedwongen en ironische stijl, maar dat de thematiek voor hem eigenlijk verouderd was. In dit dorp heerste nog de sfeer van de bucolische gedichten van Vergilius, het was een vreedzame omgeving, zonder de demonen uit een ander boek van Giono uit die periode, Faust au village. Deze nostalgie werd gevoed door onrustige gedachten over het naoorlogse Frankrijk: Giono ging op zoek naar het geluk van zijn kindertijd.
-
Village, vooromslag met linosnede door Édith Berger
-
Pagina vi met linosnede door Édith Berger.
-
Linosnede door Édith Berger (pagina xiv)
Giono schreef over de eenvoud en natuurlijkheid van het landleven. Als de twee vijanden van de moderne mens zag Giono het stadsleven en de intelligentie. Daartegenover staan de natuurlijke bondgenoten: landschap en intuïtie, dieren en eeuwenoude tradities. Hij hoopte dat de boeren in opstand zouden komen tegen de modernisering van het leven; in zijn eigen verhaal (Village) maken ze daar echter geen aanstalten toe. 'Als hij over een goed of slecht karakter praat, kun je ervan uitgaan dat hij het over dieren heeft, niet over mensen'.Een andere uitspraak uit het boek is: 'De vooruitgang met zijn electriciteit (geen woord daarover!), wat kan die anders met een schaap dan er koteletten van maken?'
Linosneden
Vanaf 1946 kwam Giono weer jaarlijks terug in Lalley. Édith Berger maakte voor Village een reeks linosneden waarna Giono er zijn introductie bijschreef. De weelderige pracht van het landschap komt in deze lino's niet zo direct over. Het zijn eenvoudige voorstellingen, afgedrukt in zwart-wit, die doen denken aan de rustieke scenes van de impressionisten, zoals Camille Pissarro. Bij een ander boek van Giono (Les vraies richesses) maakte fotograaf Gerull Kardas 112 zwart-wit foto's, daarin ontbreekt dus ook de kleur van het landschap. De foto's geven, evenals de linosneden van Berger, wel een goede indruk van de verstilde wereld waarin een rustend hert, een boerin met zeis, geploeter rond een hooiwagen, of een stil sneeuwlandschap zijn vastgelegd. Van Village verscheen in 1985 een herdruk, niet met de lino's, maar met potloodtekeningen en pastels van Berger, die een vlotter, kleurrijker en daardoor levendiger indruk geven van de Trièves.
De eerste uitgave werd in juni 1950 door François Prochaska gedrukt in een beperkte oplage van 150 exemplaren. De Koopman Collectie heeft daarvan nummer 75, op vélin d'Arches. Prochaska (waarschijnlijk geboren in Sanak, Polen) beschikte over een handpers en gebruikte voor het zetwerk een toepasselijke letter, de Montaigne (ofwel: Berg). Zijn drukkersmerk laat behalve zijn initialen een gewei zien waartussen een vrouwelijke figuur met gespreide armen staat. Hij illustreerde zelf ook boeken (in 1954 bijvoorbeeld A. T 'Serstevens' Intimité de l'Ile Saint Louis, dat hij ook zelf uitgaf). Voor bijna iedere pagina van Village maakte Édith Berger een linosnede, het zijn er 25 in totaal.
-
Village, oplageverantwoording
-
Village, colofon
Bibliografische beschrijving
Beschrijving: Village / texte de Jean Giono ; linograv. d'Edith Berger. - Paris : [François Prochaska], 1950. - xxv p. : ill. ; 31 cm
Drukker: François Prochaska (Parijs)
Oplage: 150 exemplaren
Exemplaar: Nummer 75 van de 150 op Arches
Lettertype: Montaigne
Bibliografie: Monod-5423
Aanvraagnummer: KW Koopm A 304
Literatuur
- Pierre Citron, Giono 1895-1970. Paris, Éditions du Seuil, 1990
- Gaïté Dugnat, Pierre Sanchez, Dictionnaire des graveurs, illustrateurs et affichistes français et étrangers (1673-1950), Tome 4: Leq-P. Dijon, Echelle de Jacob, 2001
- Jean Giono, Village.Lyon, La Manufacture, 1985
- Pierre Magnan, La Provence de Giono. Paris, Éditions du Chêne, 2000
- Denis Labouret, Les grands chemins de Giono ou Les détours du temps. Paris, Belin, 2000