Le livre de la vérité de parole

François-Louis Schmied oogste lof met de publicatie van Daphné (1924). In datzelfde jaar raakte de art-déco graveur, illustrator, typograaf, drukker, boekbinder en uitgever bevriend met de arts, oriëntalist en vertaler Dr. Joseph-Charles Mardrus. Het waren de hoogtijdagen van het kolonialisme en het oriëntalisme. Schmied en Mardrus deelden een literaire fijngevoeligheid, die borg stond voor een harmonieuze samenwerking. Mardrus vertaalde de Verhalen van 1001 nacht in het Frans en leverde Schmied voor dit boek de vertaling van de Oud-egyptische teksten uit Le livre de la vérité de parole. Het gaat om een dodenboek, waarin ieder hoofdstuk opent, als met een deur naar de eeuwigheid, met de incantatie: 'O, vormen van eeuwigheid, hier ben ik' ('O formes d'éternité me voici.'). Ze zijn vergezeld door Schmieds grafische gedenkstenen ('stèles').

Ambitie, toewijding en perfectionisme

Schmied kwam in 1895 als jonge Zwitserse kunststudent naar Parijs. Met moeite baande hij zich als beginnend kunstenaar een weg door de overweldigende culturele jungle van het Fin de siècle. Maar de jonge Schmied was inmiddels wel ontsnapt aan de bestemming die zijn vader, kweker van sierplanten, voor hem als opvolger had weggelegd. Hij kon zich nu volledig aan het boek als kunstobject wijden. Zo volgde hij 's ochtends tussen zes en acht uur tekenlessen om daarna zijn dagplicht op zich te nemen. Eenmaal klaar met werken nam hij 's avonds tussen acht en tien uur zijn tekenpen weer ter hand. Tijdens zijn studie aan de École des Arts Industriels in Genève had Schmied zich door een tomeloze ambitie, toewijding en perfectionisme vooral in de houtsnede weten te bekwamen. Zijn voorliefde voor het boek werd daarbij aangewakkerd door de inspirerende docent Alfred Martin en door Auguste Lepère, één van de eerste 'artistes du livre'. Om zijn liefde te voeden liet Schmied zich in de bibliotheek van Genève ook graag inspireren door oude handschriften en incunabelen, en door de zestiende-eeuwse edities uit Lyon, naast Parijs de belangrijkste producent van vroege drukken.

Hoogtij voor het Atelier Schmied

Na een lange periode van afzien en hard werken kwam er succes voor Schmied. Zijn zoon Théo kwam hem bijstaan in het atelier. De samenwerking met kunstenaars Dunand, Goulden en Jouve droegen bij aan het succes. Als kwartet exposeerde zij samen in Galerie Petit, waardoor vooral Schmied veel opdrachten kreeg. Maar met de verhuizing van een zolderkamertje naar een statig pand van vier etages in 1922 had de alleskunstenaar nu een hoogwaardig atelier tot zijn beschikking. Schmieds ambachtelijkheid op alle terreinen van de boekkunst had ongekende mogelijkheden voor zijn atelier gecreëerd. De voorliefde voor romaneske verhalen en zijn sociale omgang met kunstenaarsvrienden, leerlingen en medewerkers droegen bij aan het hoogtij voor het Atelier Schmied. Dat Schmied in militaire dienst tijdens de Eerste Wereldoorlog een oog verloor deed daar niets aan af.

Architectuur van het boek

De schetsen voor deze uitgave van Le livre de la vérité de parole werden in 1926 geëxposeerd in Galerie Petit. Het boek werd gedrukt door de leerlingen van Schmied en zijn zoon Théo. De vele staten of drukgangen van de houtsneden die nodig waren voor de complexe samenstelling van de verschillende tekstkleuren, illustraties en versieringen namen veel tijd in beslag. Daardoor kwam het boek pas drie jaar later gereed. De invloed van de middeleeuwse en renaissancistische 'architectuur van het boek' die ook in Le livre de la vérité de parole doorschemert is te herkennen aan de initialen ('lettrines'), ornamenten en de decoratieve vlakken die Schmieds kunstenaarsboek zo mooi en waardevol maken.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Le livre de la vérité de parole / transcription des textes Égyptiens antiques par J.-C. Mardrus ; établie par F.-L. Schmied – Paris : F.-L. Schmied, 1929 – [103] p., [12] bl. pl. : ill. ; 35 cm

Drukker: F.-L. Schmied (Parijs)

Oplage: 150 exemplaren

Exemplaar: Nummer 57 van de 150 op Arches filigrané.

Bijzonderheid: In cassette van de uitgever.

Bibliografie: Bénézit 12-472 ; Carteret IV-264 ; Prout II-29-07

Aanvraagnummer: KW Koopm K 389

Literatuur

• Danielle Buyssens, François-Louis Schmied: Le texte en sa splendeur. Lausanne, La Bibliothèque des arts, 2001
• Anne Bony, 'L'Atelier Schmied', in: Art et Métiers du livre, 177, (1993), p. 2-35
• Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
• Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
• Raymond Hesse, Le livre d'art du XIXe siècle à nos jours. Paris, La Renaissance du Livre, 1927