Le camarade infidèle

Le camarade infidèle (De trouweloze vriend) van essayist en romancier Jean Schlumberger verscheen in 1922 in Parijs bij de Éditions de la Nouvelle Revue Française. Het was niet zijn eerste boek bij deze uitgeverij, want dat verscheen al in 1911 onder de titel L'Inquiète paternité. Vanaf die tijd zouden zijn meeste werken bij de NRF of diens opvolger Gallimard verschijnen en dat had een goede reden. Schlumberger was namelijk een van de oprichters van het gelijknamige tijdschrift La Nouvelle Revue Française. De andere oprichters waren: Jacques Copeau (1879-1949), André Ruyters (1876-1952), André Gide (1869-1951), Henri Ghéon (1875-1944) en Michel Drouin (1871-1943). De eerste aflevering rolde in 1908 van de persen, maar dat bleek een valse start. De onderneming begon pas echt in 1909 en het tijdschrift bestaat tot op de huidige dag. Het werd dan ook hét toonaangevende literaire tijdschrift van Frankrijk, waarbij 'literair'meer inhield dan alleen literatuur; ook kritiek, kunst, filosofie en politiek hoorden erbij. Van 1909 tot 1914 zat Schlumberger in de redactie.

Uitgeverij NRF/Gallimard

In 1911 richtten Gide en Schlumberger samen met Gaston Gallimard (1881-1975) de uitgeverij NRF op teneinde boeken van medewerkers aan het tijdschrift te publiceren. Zulke uitgeverijen, opgericht door enthousiaste en eigenzinnige schrijvers zijn in de regel geen lang leven beschoren, maar met de NRF liep dat geheel anders. De eerste uitgaven van de NRF waren Isabelle van Gide, L'Otage van Paul Claudel en La mère et l'enfant van Charles-Louis Philippe in 1911. Tijdens de Eerste Wereldoorlog stonden de activiteiten op een laag pitje, maar Gallimard slaagde er in van Grasset de onverkochte exemplaren over te nemen van het eerste deel van A la recherche du temps perdu. Er zouden nog duizenden pagina's tekst volgen die samen het meesterwerk van Marcel Proust vormden. Auteur en uitgever zagen zich al snel, in 1919, beloond met de prix Goncourt. In datzelfde jaar veranderde de naam van de uitgeverij in Librairie Gallimard, waarvan Jacques Rivière de directeur werd. Later stonden andere grote namen op de lijst van directieleden, zoals André Malraux, Jacques Schiffrin en Drieu la Rochelle. De naam van de uitgeverij werd tenslotte in 1961 gewijzigd in Éditions Gallimard. Het is de meest prestigieuze Franse uitgeverij, die na de Tweede Wereldoorlog onder andere Sartre en Camus uitgaf en daarmee het literaire debat bleef aanvoeren.

Het uiterlijk van de NRF en Gallimard boeken is even herkenbaar als befaamd: een wit omslag met de auteursnaam, titel en uitgeversnaam, deels in rood gedrukt. Dit alles gecentreerd binnen twee kaders: een zwart buitenkader en een dubbel gelijnd binnenkader. Dat tweede kader is gedrukt in rood. Het eerste boek van Schlumberger bij de NRF uit 1911 zag er al zo uit en het werd gedrukt door de ontwerper van dit uiterlijk: Edouard Verbeke (1881-1954) van The St. Catherine Press Ltd in Brugge. De drukkerij werd later verkocht aan Gallimard, maar behield een zekere zelfstandigheid. Le camarade infidèle werd in 1922 gedrukt door het bedrijf van Pigelet en zonen in Orléans. De boeken van de NRF werden later bij veel verschillende drukkers gedrukt, maar zagen er desondanks met hun opvallende omslag-kaders eenvormig uit. Het uitgeversembleem, de cursief geschreven letters NRF, werden getekend door Schlumberger. In het begin werden de boeken niet gebonden, maar ingenaaid. Later, in de jaren vijftig, gaf de NRF een reeks uit in banden ontworpen door Paul Bonet en anderen. Het waren kartonnen bandjes, bedrukt in kleurige, moderne patronen. Ze worden nu naarstig verzameld. Daarnaast verschenen – met een eigen herkenbaar uiterlijk – allerlei reeksen, zodat de uitgeverij veel genres van het literaire boek beheerste.