Escales

André Lhote enJean Cocteau leerden elkaar kennen toen Cocteau in 1914 een schilder zocht voor het decor van Songe d'une nuit d'été. Drie jaar later begonnen de twee met Escales, een bundel licht erotisch getinte gedichten en illustraties. Voor beiden was dit de eerste keer dat zij een dergelijke samenwerking aangingen. De naam van André Lhote staat als eerste op de titelpagina en voor zijn illustraties is de rechterpagina ('la belle page') gereserveerd, maar onduidelijk is wie de initiatiefnemer van de samenwerking was.

Jean Cocteau en André Lhote

Gedicht en illustratie beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Soms haalt de één een onopvallend aspect uit het werk van de ander naar voren. Een tekening van een straat met een meisje dat tegen de muur leunt, wordt vergezeld door een gedicht dat een onopvallende vrouw in de menigte beschrijft. Soms gaat het verder en komt het gedicht of de illustratie met een herinterpretatie: een onschuldig meisje van Lhote verandert in het gedicht van Cocteau in een meisje van lichte zeden.

André Lhote hield van populaire onderwerpen, zoals de haven en de bordelen die zich daar bevonden ('Faire esacle' betekent: een haven aandoen). Daarom en vanwege zijn eenvoudige kleurgebruik, beschouwde men hem eerder als illustrator dan als kunstenaar. Cocteau zei over zijn illustraties: 'Lhote, woest antikubist! […] zijn illustraties voor onze "Escale" worden uitstekend' (Lhote féroce anticubiste! […] ses illustrations pour notres "escale" seront excellentes).

Elf van de illustraties van Lhote zijn in kleur. De kleuren zijn fel, hoewel deze prenten, door de vele witte vlakken, minder bont zijn dan zijn gangbare werk. Soms benadrukken die kleuren de lijnen, dan weer maakt de manier van inkleuren de figuren hoekiger (kubistischer).

Het effect is dat de regels niet altijd netjes recht lopen en dat er op ongewone plekken hoofdletters staan. Ook biedt het typografisch een enorme vrijheid, die Cocteau heeft benut om enkele gedichten op originele wijze te zetten: er staan gedichten overdwars op de pagina, andere zijn visuele poëzie geworden. Er is bijvoorbeeld een gedicht dat als een slang over de pagina kronkelt. Na iedere cesuur verandert dit gedicht van richting, wat het ritme ervan versterkt.

Het embleem van Éditions de la Sirène

Het boek is uitgegeven bij les Éditions de la Sirène, waarvan het embleem altijd een sirene voorstelt. Volgens de Griekse mythologie is de sirene ofwel een vrouw/vis, ofwel een vrouw/vogel en beide komen zijn voor de uitgeverij als logo gebruikt. De sirene van André Lhote is meer vrouw dan vis en haar gespleten staart kan ook voor twee benen met rare voeten worden aangezien. Haar houding is enigszins uitdagend en dat sluit goed aan bij de gedichten waarin meerdere sirenes voorkomen waarvan de illustraties prostituees verbeelden. Dat suggereert (zoals het embleem ook doet) dat het woord 'sirene' als eufemisme wordt beschouwd.

De aquarellen zijn in de ateliers van Marty handmatig geproduceerd in pochoir. De twee exemplaren die de Koopman Collectie bevat, laten zien dat de kleuren afwijken en dat, als een sjabloon iets verschoven is, de kleurvlakken ten opzichte van de apart gedrukte lijnen anders uitkomen. Het is weliswaar seriewerk, maar ieder exemplaar is uniek.