Le petit chaperon rouge

Jaar: 2015

Auteur: Charles Perrault (1628 - 1703)

Kunstenaar: Burgi Kühnemann 1935

Van devotie naar erotiek

Tijdens haar Italiaanse verblijf vond Burgi Kühnemann een devoot boekje uit 1952, Nove uffizi in onore del Sacro Cuore di Gesù, verspreid door het Santuario Sacro Cuore Salesiani in Bologna. Dit gebruikte zij als tekenpapier voor het verhaal van Roodkapje dat ze er met de hand in heeft geschreven.

Roodkapje, oorspronkelijk bedacht door Charles Perrault (1628-1703), brengt in deze versie een pannenkoek en boter naar haar grootmoeder, ontmoet in het bos een wolf die naar het huis van grootmoeder rent, haar met huid en haar verslindt en in haar bed de komst van Roodkapje afwacht. Als ze is gearriveerd vraagt hij haar met hem het bed te delen – hier worden de illustraties van Burgi expliciet seksueel, met een opgewonden wolf en een naakte Roodkapje. Het meisje merkt wel op dat haar ‘grootmoeder’ opvallend grote voeten, grote handen, grote oren, ogen en tanden heeft, maar dat ‘zij’ van geslacht veranderd is en zelfs een beest is geworden met een flinke erectie ziet het kind niet. Ze wordt opgegeten en de moraal is dat aardige wolven de gevaarlijkste zijn.

De eerste pagina’s zijn veelkleurig en zelfs vrolijk beschilderd in acryl, zwarte inkt en Oost-Indische inkt, maar de gehele conversatie met de wolf is op een dieprode ondergrond getekend en geschreven. Het kleine devotieboekje is veranderd in een modern stripverhaal. Het boekje kreeg een verpakking van textiel, een geborduurd rood kapje. Kühnemann heeft boeken voorheen wel in kastjes gemonteerd en geëxposeerd. Daarmee is het boek op het eerste gezicht minder een boek dan een museaal object.

Bewerkte boeken, ‘makeovers’ en ‘biblioclasm’

Het hergebruiken van oude gedrukte boeken is sinds de eeuwwisseling populair bij kunstenaars. Voorbeelden van zulk werk kunnen worden gevonden in overzichtswerken als Book art. Iconic scuptures and installations made from books (2011): boeken worden uitgesneden, katernen worden gevouwen tot waaierachtige structuren en regels worden uitgeknipt en herschikt tot sculptuur.

Ook worden in boeken afbeeldingen gemonteerd en worden de bladzijden helemaal in de verf gezet. Voorbeelden daarvan zijn te vinden in The book as art (2007) en in Art made from books (2013). In deze boekmanipulaties schemert altijd iets door van ‘biblioclasm’, boeken die opzettelijk verminkt worden, beschadigd, of met 'doodles' beklad. Voorbeelden daarvan zijn afgebeeld in Kaba und Liebe (2006), waarin de bekende gele, witte en oranje omslagen van Reclam-schooluitgaven van Duitse klassieke literaire werken zijn afgebeeld: allemaal beklad door leerlingen.

In het werk van Burgi resoneert de kwaadwillende biblioklast, maar je kunt ook zeggen dat het tweedehandse papier – atlas, boekje, kunstreproductie, muziekpapier, manuscript – een nieuw leven heeft gekregen. Ze hebben een geschiedenis, een verhaal, ze zijn overbodig geworden, een soort wrakhout. Omdat Burgi verhalen wil vertellen vindt ze het logisch om papier met een verleden te gebruiken. Ook het navertelde sprookje wordt al schrijvend en tekenend totaal getransformeerd. Deze moderne varianten van de verhalen geven bovendien steeds commentaar op het boek: het sprookje van Roodkapje geschreven over een devotionele tekst becommentarieert de goedgelovigheid van de oorspronkelijke religieuze lezer, zij het op een indirecte manier. In eerdere boeken van Burgi Kühnemann werden teksten op een paar woorden na overgeschilderd, en die geïsoleerde woorden werden ‘magische’ signalen, zoals Stefan Soltek constateerde.

Niet alle boeken die in Burgi’s handen komen, vallen ten prooi aan haar penseel, potlood of pen; ze is een fervent verzamelaar van oude kinderboeken zoals abc-boekjes en die staan ongedeerd in haar boekenkast.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Le petit Chaperon Rouge : conte de Charles Perrault / Perrault ; [illustrations et réalisation de] Burgi. - [Fini] : [Burgi Kühnemann], 2015. - 40 pagina's. : illustraties ; 12 cm

Drukker: Niet gedrukt. Met de hand beschilderd door Burgi Kühnemann

Oplage: Uniek exemplaar, geschilderd in een uitgave van 'Nove uffizi in onore del Sacro Cuore di Gesù', uitgegeven door de Santuario Sacro Cuore Salesiani, Bologna, 1952

Bijzonderheid: Gesigneerd door de kunstenaar. In een geborduurd rood 'kapje' bij wijze van cassette

Aanvraagnummer: KW Koopm P 10062

Literatuur

• Paul van Capelleveen, 'Burgi Kühnemann', in: Artists & others. The imaginative French book in the 21st century. Koopman Collection, National Library of the Netherlands. Nijmegen, Vantilt Publishers, 2016, p. 166-169.
• [Stefan Soltek], Burgi Kühnemann. Buch-Akte. Frankfurt am Main, Museum für Kunsthandwerk, 1990