Métaux
Jaar: 1985
Auteur: Georges Perec (1936 - 1982)
Kunstenaar: Paolo Boni (1926 - 2017)
Uitgeverij: R.L.D. [Robert et Lydie Dutrou]
Robert Dutrou, één van de belangrijke Franse drukkers, leerde het vak bij atelier Lacourière en was vanaf 1960 hoofd van het drukkersbedrijf Levallois- en later atelier Arte- dat voor kunstgalerie Maeght het drukwerk verzorgde. In 1973 opende Dutrou's vrouw Lydie, eveneens drukker, het atelier RLD. Het echtpaar werd zelf actief als uitgever, vooral van geïllustreerde, bibliofiele boeken. In 1985 gaven zij zeven gedichten van Georges Perec uit: Métaux. Het boek bevatte zeven etsen van Paolo Boni. Deze Italiaanse kunstenaar woonde sinds 1954 in Parijs en werd vooral bekend door zijn etsen, gemaakt met een mozaïek van verschillende stukken metaal. Oude cliché's en munten, bijvoorbeeld, werden afgezaagd en bijgevijld en elk apart geinkt en als etsplaatje gebruikt. Deze techniek paste hij toe sinds 1957; vanaf 1970 noemde hij de etsen, waarvoor hij vaak blauw, oker en roodbruin als kleuren gebruikte, 'graphisculptures'. In het zware papier waarop ze zijn gedrukt laten de stukken metaal een moet na van verschillende diepte, waardoor de prenten een driedimensionale indruk maken.
-
Originele tekening door Paolo Boni
-
Gedicht door Georges Perec
-
Grafisculptuur door Paolo Boni uit de extra set afdrukken van de etsen
Perec, die na zijn dood zo beroemd werd dat er zelfs een asteroïde naar hem is vernoemd, schreef een aantal sterk van elkaar verschillende werken, die gemeen hebben dat ze op spelregels zijn gebaseerd, op beperkingen die het toeval uitsluiten. Zo schreef hij een verhaal waarin de klinker 'e' niet voorkomt en bepaalde de paardensprong (van het schaakspel) in welke volgorde in La vie mode d'emploi (Het leven een gebruiksaanwijzing) de verschillende kamers van een huis worden beschreven. Ook schreef hij zogeheten 'heterogrammaticale' gedichten, die met een beperkt aantal letters worden geschreven: a, e, i, l, n, o, r, s , t, u, waarbij per gedicht nog één andere letter van het alfabet wordt ingezet (de zogenaamde 'joker'). Voor deze gedichten gebruikt de auteur dus een gelegenheidsalfabet van slechts 11 letters. Het gedicht wordt genoteerd in een vierkant van 11 x 11 letters, waarbij per regel en rij steeds maar één keer de gebruikte letters mogen voorkomen. Voor de duidelijkheid wordt het gedicht ook nog op een meer traditionele wijze uitgeschreven, waarbij interpunctie, accenten, spaties en witregels mogen worden toegevoegd. In 1976 publiceerde Perec 176 van dergelijke gedichten onder de titel Alphabets. Voor Métaux veranderde hij de spelregels: dat zijn zeven gedichten waarvoor een alfabet van 14 letters is gebruikt: 12 vaste letters (a, d, e, i, l, m, n, o, r, s, t, u) met voor elk gedicht één andere letter èn nog een 'joker'-letter.
Bibliografische beschrijving
Beschrijving: Métaux / Georges Perec, sept sonnets hétérogrammatiques ; Paolo Boni, sept graphisculptures. - Paris : R.L.D. [Robert et Lydie Dutrou], 1985. - [40] p. : ill. ; 44×61 cm
Drukker: Dutrou (Parijs)
Oplage: 135 exemplaren
Exemplaar: Nummer 1 van de 135 op Moulin de Larroque
Lettertype: Garamond; Univers
Bijzonderheid: Gesigneerd door de kunstenaar Éen van de vijf exemplaren met een extra set van acht grafisculpturen en een originele, door de kunstenaar gesigneerde tekening
Bibliografie: Bénézit 2-523
Aanvraagnummer: KW Koopm E 46
Literatuur
- Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
- Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
- Manet van Montfrans, Georges Perec, een gebruiksaanwijzing. Amsterdam, De Arbeiderspers, 2003
- Jacques Neefs, Hans Hartje, Georges Perec, images. Paris, Éditions du Seuil, 1993
- Georges Perec, Alphabets. Paris, Galilée, 1976