Éloge de Cavaillès

Jean Cassou heeft een veelbewogen, politiek geëngageerd leven geleid. Hij was dichter, essayist, romanschrijver, kunsthistoricus en kunstcriticus, redacteur van de tijdschriften Le Mercure de France en Europe en oprichter/directeur van het Musée d'Art Moderne in Parijs.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij het verzet en in gevangenschap schreef hij onder het pseudoniem Jean Noir zijn beroemd geworden 33 sonnets composés au secret (1944). Na zijn vrijlating belandde hij in de provincie Tarn, waar hij kennismaakte met de daar ondergedoken Jules Cavaillès.

Aan die ontmoeting in oorlogstijd koestert Cassou warme herinneringen; hij opent er zijn Éloge de Cavaillès mee. In deze beschouwing over de kunstenaar Jules Cavaillès roemt Cassou diens oorspronkelijke, levendige stijl. Cavaillès, één van de kunstenaars van de schildersgroep 'La réalité poétique', staat bekend om zijn hartstochtelijke kleurgebruik en zijn fascinatie voor de natuur. Hij schilderde met name landschappen en stillevens. In de lofrede van Cassou zijn woorden als natuur en natuurlijkheid steeds terugkerende begrippen om de kunstenaar en zijn werk te karakteriseren. De observaties van Cassou worden kracht bijgezet door zeven fleurige lithografieën van Cavaillès: zee, weilanden, vogels, vazen met bloemen en manden met appels.

Manuel Bruker

De reeks Éloges, die tientallen delen beslaat, werd in de decennia na de Tweede Wereldoorlog uitgegeven door Manuel Bruker (1891-1979). De uitgever was in de eerste plaats arts en daarnaast verzamelaar, schilder en kunstcriticus. Vanaf de jaren dertig van de twintigste eeuw verzorgde hij zelf bibliofiele uitgaven, met name monografieën over contemporaine kunstenaars. Vanwege de hoge kwaliteit van zijn boeken werd Bruker al snel als professionele uitgever gezien, al publiceerde hij niet veel en circuleerden zijn boeken maar in beperkte kring. De kunstenaars en schrijvers met wie hij werkte kenden Bruker allemaal persoonlijk. Hij leerde ze kennen bij galeries en salons, via zijn goede vriend Daragnès en - incidenteel - ook in de wachtkamer van zijn praktijk.

Éloges is een van de meest bekende reeksen van Bruker en is een soort vervolg op de serie Les grands styles de livre moderne die in de jaren dertig verscheen. Alle delen zijn voorzien van originele gravures van de kunstenaar die in het deel centraal staat; ze zijn in beperkte oplagen van 200 exemplaren gedrukt. Er verschenen onder meer lofzangen op Jacques Villon, Kees van Dongen en Maurice Utrillo. De tekst van Éloge du Cavaillès werd, zoals de meeste delen van de serie, gedrukt bij de fameuze drukker/graveur Daragnès, aan wie eveneens een deel in de reeks gewijd is. De lithografieën werden gereproduceerd in het atelier van de gebroeders Mourlot. Cassou en Cavaillès voorzagen het exemplaar in de Koopman Collectie beiden van een opdracht in handschrift. Bij Cavaillès bestaat deze uit een bijna paginavullend stilleven met vaas en bloemen.