Mon alias, Mona Lisa
- Jaar:
- 1992
- Auteur:
- John Yau (* 1950)
- Kunstenaar:
- Enrico Baj (1924 - 2003)
- Uitgeverij:
- Collectif Génération
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
De muziek moet het gedicht van de auteur afpakken, zei dichter John Yau in een interview. De Franse uitgever Gervais Jassaud (geboren 1944) kreeg in 1987 contact met hem. Deze Amerikaanse dichter en criticus werd geboren in 1950 in Lynn (Massachusetts), kort nadat zijn ouders uit China naar Amerika emigreerden.
Hij publiceerde gedichten, essays over poëzie en over kunstenaars, zoals In the Realm of Appearances: The Art of Andy Warhol (1993) en The United States of Jasper Johns (1996). Iemand met zo’n poëzie-opvatting paste goed in het fonds van Jassaud, die voor zijn uitgeverij Collectif Génération kunstenaarsboeken ontwikkelde in samenwerking met dichters en kunstenaars.
Meertalige anagrammen
De tekst van Yau bestaat uit een reeks anagrammen, misschien wel de meest muzikale dichtvorm die er bestaat: uitgaande van dezelfde letters worden andere woorden samengesteld, die soms nauwelijks een betekenis hebben en vreemde klankcombinaties vormen. Uitgangspunt is het schilderij van Leonardo da Vinci, de 'Mona Lisa' uit het Louvre in Parijs. Van die letters zijn de woorden 'Mon alias' (mijn dubbelganger) te vormen en een hele reeks 'andere regels', met suggestieve begrippen als 'salami', 'sin', 'islam', en 'anima' en korte regels als: 'Al Simona' – dat herinnert aan namen van heiligen of restaurants – 'Soli Maan' – dat beelden oproept van eenzaamheid en maanziekte – en 'Alon Amis', dat bijna hetzelfde klinkt als 'allons amis', 'laten we gaan, vrienden' en daarmee - toepasselijk – het gedicht besluit.
Yau liet vaak verschillende talen in één gedicht samenkomen en een gedicht kon ook meerdere verhalen tegelijk vertellen. Hij schreef gedichten over praten terwijl je luistert en een gedicht dat tegen de dichter zegt dat het niet langer naar hem wil luisteren: het krijgt een eigen leven. Het gedicht in Mon alias, Mona Lisa kreeg zelfs meerdere levens, want de uitgeverij besloot een aantal verschillende edities te produceren. De eerste daarvan verscheen in 1992 met collages van Enrico Baj. Er werden vijf exemplaren gemaakt, elk voorzien van verschillende collages: knopen, etiketten, speelkaarten, gespen, afbeeldingen van vissen en nog zo wat.
-
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
Pagina 1-2
-
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
Cassette
-
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
Omslag
-
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
Colofon
Ademhalen
Datzelfde jaar verscheen een tweede editie met ‘installaties’ van Rob Wynne. Later volgde nog edities met illustraties van Christopher Hill (1994), Jean-Marc Scanreigh (1995), Lauren Berkowitz (1995), Solfrid Olette (1995) en François Matton (1998). Al die edities verschenen in zeer kleine oplagen, vijf of zeven exemplaren. Bij uitgeverij Collectif Générationbegint negen van de tien keer het idee voor een uitgave met de tekst. Het is Jassaud die een manier zoekt om van de tekst een boek te maken. Hij maakt ontwerpen, bepaalt het formaat en de typografie en kijkt hoe de tekst in dat ontwerp kan functioneren (hij noemt het 'ademhalen'). Dan kiest Jassaud een beeldend kunstenaar, die zich aan zijn ontwerp van het boek moet aanpassen. Soms werkt dat niet, vaak werkt het wel.
De Italiaanse kunstenaar Enrico Baj stond aan de wieg van de Nuclear Art beweging en nog enkele andere manieren van verzet tegen inperking van de kunstenaarsvrijheid. Hij koos steeds voor nieuwe technieken en beelden en schreef een groot aantal artikelen en boeken, zoals een Automitobiografia (1992). Jean Petit schreef over hem: 'Baj is een schilder van de vrijheid' en: 'Gebroken spiegels, stoffen, passementen en wijzerplaten veranderen onder zijn handen in generaals, aartsbisschoppen en vrouwen van de wereld. Hij is een genadeloze toeschouwer, die ons de vele gezichten van de realiteit toont'.
-
Archivio Enrico Baj / John Yau, licentie-overeenkomst / contrat de licence / license agreement KB-Roberto Cerini Baj, 2022 / KB-John Yau, 2023
Handtekening van Enrico Baj
Bibliografische beschrijving
- Beschrijving:
- Mon alias, Mona Lisa / John Yau [texte] ; [ill. avec 18 collages par Enrico Baj]. – [Colombes] : Collectif Génération, [1992]. - Leporello (3 p.) : ill. ; 20x31 cm
- Oplage:
- 5 gelijkende maar niet identieke exemplaren
- Bijzonderheid:
- Gesigneerd door de kunstenaar
- Bibliografie:
- Bénézit 1-651
- Aanvraagnummer:
- Koopm F 30
Literatuur
- Debra Bricker Balken, 'Notes on the publisher as auteur', in: Art journal, 52 (1993) 4 (Winter), p. 70-71
- Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voices and visions. The Koopman Collection and the Art of the French Book. The Hague, Koninklijke Bibliotheek, National Library of the Netherlands; Zwolle, Waanders, 2009
- Paul van Capelleveen, Sophie Ham, Jordy Joubij, Voix et visions. La Collection Koopman et l'Art du Livre français. La Haye, Koninklijke Bibliotheek, Bibliothèque nationale des Pays-Bas; Zwolle, Waanders, 2009
- Le corps du livre: L'oeuvre éditoriale de Gervais Jassaud. Nîmes, Carré d'art bibliothèque, Ville de Nîmes, 1998
- Jean-Charles Masséra, 'Le livre à la recherche de son langage: L'exemple de Collectif Génération', in: Bulletin du bibliophile, (1991), p. 105-140
- Jean Petit: Baj: Catalogue de l'oeuvre graphique et des multiples = Catalogue of the graphic work and multiples, Vol. I: 1952-1970. Genève, Rousseau, 1973