Liberté, j'écris ton nom

Éluard en Léger ontmoette elkaar net na de Tweede Wereldoorlog. Meer nog dan politieke betrokkenheid – zij waren beiden lid van de communistische partij – hadden ze gemeen naar oprechtheid te streven. Deze kern van hun vriendschap uitte zich ook op het artistieke vlak: in 1947 schilderde Léger een portret van Éluard. Éluard schreef op zijn beurt voor Léger de gedichten Les constructeurs en A Fernand Léger. Waarop Léger in 1953 de leporello-uitgave van Éluard's Liberté, j'écris ton nom illustreerde.

Liberté

Het lange gedicht Liberté, j'écris ton nom heette eigenlijk gewoon Liberté. Het was het openingsgedicht in de bundel Poésie et vérité (1942). Éluard schreef het in de zomer van 1941 en noemde het een gelegenheidsgedicht ('poème de circonstance') omdat het uitdrukking gaf aan het actuele gevoel van hoop in de vrijheidsstrijd. Het gedicht was ongekend populair. Het woord 'Liberté' en de steeds terugkerende versregel 'j'écris ton nom' zorgde voor zoveel opleving en enthousiasme dat de R.A.F. – de Britse Koninklijke Luchtmacht – er duizenden exemplaren van over heel Frankrijk verspreidde.

Léger

De kunstwerken van Fernand Léger – de zoon van een veehandelaar – moesten toegankelijk zijn voor iedereen, maar vooral voor de arbeidersklasse die gewoonlijk geen toegang had tot de wereld van de kunst. Veel van zijn werk van rond de Tweede Wereldoorlog getuigt dan ook van een solidair en sociaal karakter. Ze lijken op de politiek getinte reclameaffiches waarop in felle kleuren leuzen te zien zijn. Toch ontwikkelde Léger na flirts met het kubisme en het futurisme een sterk persoonlijke stijl.

Leporello

Zo zijn de vrij toegepaste kleuren in Légers circusachtige composities allesbepalend. In Liberté, j'écris ton nom is het alsof de kleuren een gebeurtenis vieren. De leporello-uitgave heeft iets weg van een luxe folder die wordt uitgedeeld tijdens een circusparade voor vrijheid. Dit 'poème-objet' is gedrukt in de pochoir-techniek. Op de voorzijde is het gezicht van Paul Éluard te herkennen, een portret dat Léger in 1947 schilderde.