Le retour de Hollande, suivi de Fragment d'un Descartes

Jaar: 1946

Auteur: Paul Valéry (1871 - 1945)

Kunstenaar: Jean Eugène Bersier (1885 - 1978)

Uitgeverij: Compagnie française des arts graphiques

Le retour de Hollande, suivi de Fragment d'un Descartes, titelpagina
Download

Collectie KB

Le retour de Hollande, suivi de Fragment d'un Descartes, titelpagina

Le retour de Hollande begint met een befaamde passage over de trein, het lievelingsvervoermiddel van Paul Valéry. Het is volgens hem de ideale plek voor een Cartesiaanse meditatie.

De filosofie van Descartes en Paul Válery

'Wat mij betreft, wieg ik mij, van het moment dat de wagons zich in beweging zetten, steeds op een kinderlijke en met mythen doorvlochten metafysica'. De trein verslindt alles op zijn weg, net als de tijd, hij doorboort en vervormt het landschap. Het gemoed van de reiziger is gevoelig voor deze veranderingen: verleden, heden en toekomst lopen door elkaar. Maar 'de zuivere logicus die in ons woont' is bestand tegen die vergankelijkheid.

Volgens Valéry was Descartes op zijn plek in Amsterdam, zijn toevluchtsoord. Al was hij geen man voor de massa, de drukte en levendigheid van deze handelsstad boden hem stof tot nadenken en inspireerden hem in zijn filosofisch en wetenschappelijk onderzoek. Van Descartes ging Valéry naar de Hollandse schilders Rembrandt en Hals, die de filosoof geportretteerd heeft. Valéry bewonderde de schilderskunst en het indirecte effect dat deze – met het spel van licht en schaduw – teweegbracht.

Een 'beredeneerde' kunst van Jean Eugène Bersier

Met bedachtzaam gevoel voor detail illustreerde Jean Eugène Bersier met vijftien etsen in zwart-wit het vertrouwde Nederlandse landschap dat Valéry in Le retour de Hollande beschrijft: molens, grachten, boten, vissers, paarden en meeuwen. Bersier was een autoriteit op het gebied van de etstechniek. Hij schreef er enkele handboeken over, zoals La gravure: Les procédés, l'histoire (1947). Ook was hij in 1928 mede-oprichter van het genootschap La Jeune Gravure Contemporaine. De ets was in zijn ogen het resultaat van een strijd tussen de bedoeling van de kunstenaar en de weerbarstigheid van het materiaal. Daarom moet de kunstenaar alles van tevoren duidelijk voor ogen hebben: de ets is een ‘beredeneerde’ kunstvorm.

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Le retour de Hollande, suivi de Fragment d’un Descartes / Paul Valéry ; eaux-fortes par Jean-Eugène Bersier. – Paris : Compagnie française des arts graphiques, 1946. - 46 p. : ill. ; 26 cm

Drukker: R. Girard (voor de tekst); Thirot pour la Compagnie des Arts Graphiques (etsen)

Oplage: 333

Exemplaar: Nummer 244 van de 291 op papier pur fil Lana

Bibliografie: Bénézit 2-203 ; Dugnat et Sanchez I-236 ; Saur Allgemeines Künstler-Lexikon 10-32

Aanvraagnummer: KW KOOPM K 140

Literatuur

  • Jean E. Bersier, La gravure: Les procédés, l'histoire. Paris, Berger-Levrault, 1963
  • Denis Bertholet, Paul Valéry. Paris, Plon, 1995
  • Paul Gifford, Paul Valéry à tous les points de vue. Paris, L'Harmattan, 2003
  • William Kluback, Paul Valéry: A philosopher for philosophers, the sage. New York, Lang, 2000
  • Anne Mairesse, Figures de Valéry. Paris, L'Harmattan, 2000
  • Paul Valéry, De terugreis uit Holland. (Vertaling A.A.M. Stols). Maastricht, A.A.M. Stols, 1926