La maison sans fenêtres

La maison sans fenêtres is een uitgave van Pierre Seghers (1906-1987). Deze dichter was verantwoordelijk voor een lange reeks poëzie-publicaties. Voor de Tweede Wereldoorlog richtte hij het tijdschrift Poètes casqués op, dat in 1940 werd omgedoopt in Poésie 40 en sindsdien geeft de titel steeds het jaar van uitgave aan (Seghers overleed tijdens de jaargang Poésie 87). In de Tweede Wereldoorlog gaf hij clandestien gedichtenbundels uit en bevond hij zich in het centrum van het intellectuele verzet. In mei 1944 verscheen het eerste deel van een reeks met bloemlezingen en commentaren over internationale dichters: Poètes d’aujourd’hui. Het eerste deel ging over de surrealistische dichter Paul Éluard, met wie Seghers meerdere malen samenwerkte.

Een genie

Éluard heeft het leven van de illustrator van deze uitgave, Salvador Dalí, ingrijpend veranderd, of liever: dat deed de vrouw van Éluard, Gala Diakonoff. Toen Dalí haar in 1929 ontmoette, werd hij op slag verliefd. Hij zag haar- nooit wars van mythologische 'upgrading'- als de Tempietto van Donato Bramante, het belangrijkste Renaissancistische bouwwerk: 'met dezelfde slanke zuilen in haar gestalte' en 'de goddelijke trappen van haar glimlach'. Gala zou Dalí's muze en wederhelft blijven.

De schilder schreef in zijn herinneringen, Journal d'un génie (Mijn leven als genie), dat een kunstenaar Spaans moet zijn en Gala Salvador Dalí heten (zo noemde hij zich soms). Zijn missie was het om 'de moderne schilderkunst' te redden. Tijdens een rechtszaak vertelde hij dat hij een genie was en vrienden die dat onbescheiden vonden, kregen te horen dat hij eenvoudig de waarheid wel moest vertellen: hij stond tenslotte onder ede.

Dalí vertelde ook dat hij zich op het surrealisme stortte als geen ander. Als het ging om de uitdrukking van gedachten en van het onderbewuste zonder rekening te houden met esthetiek of moraal, dan klopte dat wel. Hij schreef: 'Ik werd zo’n vlijtige drs. Surr. dat ik me erg snel tot de enige 'professionele surrealist' ontwikkelde. En wel op zo’n manier dat Breton mij tenslotte uit de groep stootte, omdat ik té surrealistisch was'. Fantasie, dromen, symboliek en dubbelzinnigheid namen- ook daarna- in zijn werk een belangrijke plaats in, hoewel meer en meer in dienst van commercie en public relations.

De illustraties in La maison sans fenêtres zijn gebaseerd op pentekeningen gekleurd in aquarel. Als in het verhaal van Sandoz, Het huis zonder vensters, een pianist de mysterieuze Villa Nirvana betreedt, tekent Dalí enkele piano's op een vlakte waarboven één piano in de lucht zweeft. Ze zijn gemaakt van bakstenen, begroeid met struiken en uit de klep stroomt water. Slangen bespelen het toetsenbord met hun gespleten tong.