Rues & visages de Berlin

Jaar: 1930

Auteur: Jean Giraudoux (1882 - 1944)

Kunstenaar: Chas Laborde (1886 - 1941)

Rues & visages de Berlin, voorzijde omslag
Download

Collectie KB

Rues & visages de Berlin, voorzijde omslag

Het grotestadsleven in Berlijn in de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw lijkt voor ons geen geheimen meer te hebben. Films als 'Cabaret', boeken als die van Christopher Isherwood en prenten en schilderijen van George Grosz en Otto Dix hebben een onuitwisbaar beeld geschapen van een stad vol vertier, vrolijkheid en decadentie, waar het uitgaansleven bloeide als nooit tevoren. Ook de Franse kunstenaar Chas Laborde heeft aan deze beeldvorming van Berlijn zijn steentje bijgedragen.

Jean Giraudoux, die de tekst voor Rues& visages de Berlin (1930) schreef, was behalve schrijver ook diplomaat. Als jongeman had hij zich in een opwelling op de studie van de germanistiek geworpen. Daardoor kende hij Duitsland goed. Hij reisde er veel rond en was zelfs een blauwe maandag huisleraar bij de hertog van Sachsen-Meiningen in München. Hij was de juiste man voor een goed geïnformeerd verhaal over Berlijn en het boek muntte uit door historische achtergrondinformatie, anekdotes en originele observaties. Ook nam Giraudoux gebruiken en gewoonten van de Duitsers op de hak.

Feestelijke stad

Chas Laborde illustreerde Rues& visages de Berlin met zichtbaar plezier en met veel 'Schwung'. Duidelijk amuseren levenslustige Berlijners van voor de Eerste Wereldoorlog zich in een feestelijke stad die nog één geheel vormde en compleet was. Deftige dames en heren in de Opera, op volle terrassen, paraderend over 'Unter den Linden'. Winkelend publiek op de Potzdammerplatz en in de Friedrichstrasse. De binnenplaats van een volksbuurt. Een zondag in het park. Overal was het druk: in de straten, de parken, in het zwembad en in de nachtclubs. De meisjes met zwierige hoedjes en baretten. Maar waren die meisjes in de 'Casanova', in de luxe warenhuizen of langs de Kurfürstendamm wel allemáál gewone meisjes? Giraudoux had zo zijn twijfels, want travestie en prostitutie tierden welig in Berlijn. Sommige dikke matrones en opgeblazen heren, fatten en snobs, vrolijke meisjes en militairen doen denken aan die van George Grosz, met wie Chas Laborde vaak vergeleken is. Maar al gaf ook Laborde vaak een nogal wrang beeld van het uitgaansleven in de grote stad, toch waren zijn prenten minder cru en venijnig dan die van zijn Duitse tijdgenoot.

Rues& visages de Berlin werd uitgegeven in Parijs door de Éditions de la Roseraie als een zilverkleurige portefeuille met losse prenten en een tekstkatern. Er waren twee aparte series van 18 etsen, één set in zwart wit en één in kleur. In de tekst zelf zijn ook veel grappige tekeningetjes opgenomen die de pagina’s aantrekkelijk maken en het sfeervolle verhaal van Giraudoux kracht bijzetten.

Chas Laborde illustreerde ook boeken van andere, veel gelezen schrijvers zoals Jacques de Lacretelle, Anatole France, Willy en Colette, Francis Carco en Guy de Maupassant. Maar hij schreef zelf ook. Bekend zijn La porte ouverte (75 cartoons met bijbehorende aforismen) en het geestige Théodore et le petit chinois (1943), postuum gepubliceerd door zijn neef Guy Laborde. Ook na zijn dood verscheen École de patience: la guerre vue par Chas Laborde (1951), waarin zijn ervaringen uit de Eerste Wereldoorlog in woord en beeld zijn gebracht. Hij was nauw bij de gevechtshandelingen betrokken en werd als infanterist het slachtoffer van een gifaanval. Een dergelijk lot maakt aannemelijk wat Laborde's vriend Pierre Mac Orlan in het voorwoord van École de patience beweerde. Hij omschreef Chas Laborde als 'een gevoelig en bijzonder subtiel man, en van een nog groter schroomvalligheid'. Daarbij kwam dat hij de loopgraven in 1914-1918 van zo dichtbij meemaakte. Hij stierf vlak nadat hij in 1941 een Duits bataljon op de Place de l'Étoile voorbij zag marcheren en volgens Mac Orlan was dat van puur verdriet. Tenslotte, had Laborde de Duitsers tien jaar eerder in hun eigen hoofdstad gadegeslagen, maar om hen nu als militair overheersers in zijn eigen stad te zien, kon hij kennelijk niet verdragen.

Rues & visages de Berlin, colofon
Download

Collectie KB

Rues & visages de Berlin, colofon

Bibliografische beschrijving

Beschrijving: Rues & visages de Berlin / Jean Giraudoux. - Texte inéd. - Eaux-fortes et dess. de Chas Laborde. - Paris : Éditions de la Roseraie, 1930. - 27 p., 18 bl. pl. : ill. ; 44 cm

Drukker: Frazier-Soye (Parijs) (tekst) Roger Lacourière (Parijs) (etsen)

Oplage: 156 exemplaren

Exemplaar: Nummer 71 van de 90 op Arches

Bibliografie: Carteret IV-186 ; In liefde verzameld-15

Aanvraagnummer: KW Koopm E 3

Literatuur

  • Guy Laborde, Charles Laborde. Alfortville,Quatre Feuilles, 1970
  • Pierre Mac Orlan, 'Évocation', in: Chas Laborde, École de patience: La guerre vue par Chas Laborde. Monaco, A la voile latine, 1951, p. 11-17